بررسی جایگاه فقهی و حقوقی تعهّد به ازدواج

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

قانونگذار ایران در ماده 1035 قانون مدنی، از الزامی نبودن وفای به وعده ازدواج سخن گفته است. در میان حقوقدانان، در بارة اینکه مقصود قانونگذار چیست، اختلاف رخ داده است. بنا بر یک نظر، تعهّد به ازدواج متفاوت با وعده ازدواج بوده و می‌تواند با شرایطی، الزام‌آور باشد؛ لیکن بنابر نظر دیگر، وعده ازدواج، همان قراردادی است که تعهّد به ازدواج را ایجاد می‌نماید و قانونگذار در مقام نفی هر‌گونه الزامی از چنین تعهّداتی است. این جستار در مقام بررسی الزام‌آور بودن تعهّد به ازدواج و برای یافتن راه‌حلی که با فقه امامی وفاق داشته باشد، به بررسی فقهی و حقوقی موضوع پرداخته است. نتیجة حاصل از پژوهش حاضر این است که قالب حقوقی برگزیده برای تعهّد به ازدواج در ارائه راه‌حل، دارای اهمیت است. در این راستا، چنانچه تعهّد مزبور در قالب صلح، شروط ضمن عقد لازم و- حتی- قراردادی نامعین مورد انشا قرار گیرد، مشمول عمومات صحت عقد و شرط بوده و الزام‌آور می‌نماید؛ لیکن بر تعهّدات یکطرفی بنابر نظر اقوی، الزامی بار نمی‌شود.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/1441042
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1070343

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Marriage Jurisprudential and Legal Commitment Place

نویسنده [English]

  • seyyed mohammad mahdi ghaboli dorafshan
Associate Professor Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The legislator of Iran, in article 1035 of civil law, has talked about the non-obligatory of fulfilling promises of marriage. There is a conflict between the jurists about the intention and meaning of legislator. One view says that commitment to marriage is different than marriage promise and it could be necessary in some circumstances. However another view sees the promise of marriage as a contract that creates the commitment to marriage and says the legislator is denying the necessity of any commitments. This article, while is for necessity of commitment and tries to find a resolution which will be in accordance to Imami’s jurisprudence, discusses the jurisprudential and legal aspects of this matter. The conclusion is that the legal form chosen for marriage commitment has importance in resolving this matter. If the commitment is in a form of peace, conditions along with Commitment, and even in an unknown form, it will become part of the generally accepted commitments and it will be obligatory; whereas one one-way forms and commitment, based on the common view point, will not be obligatory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marriage Promise
  • Marriage Commitment
  • Article 1035 of Civil Law
  • Law of Iran
  • Imami jurisprudence
ü      اردبیلی، احمد بن محمد،(1411ق) مجمع الفائدة و البرهان، ج9، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ü      آل کاشف الغطاء، محمد حسین،(1361ق)، تحریر المجلة، المجلد الرابع، نجف: المکتبة‌المرتضویة.
ü      امامى، سید حسن، (1374)، حقوق مدنى، ج4،  تهران: انتشارات اسلامیة.
ü      امامی، مسعود، «صلح ابتدایی»، مجله فقه اهل بیتG، سال 9، شماره 34، 1382، صص78-139.
ü      امیری قائم مقام، عبد‌الحمید،(1385)، حقوق تعهّدات، ج1، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
ü      انصارى، شیخ مرتضى، (1415ق)، کتاب المکاسب، ج5، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
ü   بحرانى، یوسف بن احمد،(1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج21، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü   بهرامی احمدی، حمید،(1390)، حقوق  تعهّدات و قراردادها با مطالعه تطبیقی در فقه مذاهب اسلامی و نظام‌های حقوقی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقC.
ü      بهرامی احمدی، حمید، (1386)، حقوق مدنی(3)، کلیات عقود و قراردادها، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
ü      تبریزى، جواد،(1426ق)، منهاج الصالحین، ج2، چاپ دوم، قم: مجمع الإمام‌المهدیC.
ü      تجلیل تبریزى، ابو طالب، (1421ق)، التعلیقة الاستدلالیة على تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینىS.
ü      تسخیرى‌، محمد على، 1384، «شرط جزایی در عقود»، مجله فقه اهل بیتG، شماره44، صص71-89.
ü      جعفری لنگرودی، محمد جعفر،(1376)، حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
ü      جعفری لنگرودی، محمد جعفر،(1378)، دوره حقوق مدنی؛ حقوق تعهّدات، چاپ سوم، تهران: گنج دانش.
ü      جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1382)، مجموعه محشی قانون مدنی، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
ü      حایری، مسعود، (1373)، مبانی فقهی اصل آزادی قراردادها و تحلیلی از ماده 10 قانون مدنی،  چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان.
ü      حر عاملی، محمد بن حسن، (1414ق)، وسائل الشیعة، ج18، چاپ اول، قم: مؤسسة آل‌البیتG لإحیاء التراث.
ü      حسینى روحانى، سید صادق،[بی‌تا]، منهاج الصالحین، ج2، [ بی نا].
ü      حسینى سیستانى، سید على، (1417ق)، منهاج الصالحین، ج3، چاپ پنجم، قم: دفتر حضرت آیة الله سیستانى.
ü      حسینى عاملى، سید جواد، (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج17، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      خویى، سید ابو القاسم موسوى،(1410ق)، منهاج الصالحین، ج2، 28، قم: نشر مدینة العلم.
ü      خویی، سید محمد تقی،(1414ق)، الشروط أو الالتزامات التبعیة فی العقود، ج‌1، چاپ اول، بیروت: دار المؤرخ العربی.
ü      ذاکر صالحی، غلام‌رضا،(1383)، «شروط ابتدایی و تطبیق آن با قراردادهای نامعین»، مجله مقالات و بررسی‌ها، دفتر 76 (3) فقه، پاییز و زمستان، صص139-163.
ü      سبزوارى، سید عبد الأعلى، (1413ق)، مهذّب الأحکام، ج18، چاپ چهارم، قم: مؤسسه‌المنار.
ü      سیورى حلّى، مقداد بن عبد الله، (1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، چاپ اول، قم: انتشارات مرتضوى.
ü      شهید ثانى، زین الدین بن على عاملى، (1414ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج4، چاپ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
ü      شهیدی، مهدی، حقوق مدنی،(1377)، تشکیل قراردادها و تعهّدات، چاپ اول، تهران: نشر حقوقدان.
ü   صائمی، علی اصغر،(1382)، «شروط ابتدایی در فقه و بررسی ماده 10 قانون مدنی»، مجله الهیات و حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره‌های 9 و 10، پاییز و زمستان، صص77-104.
ü   صائمی، علی اصغر، الشروط الابتدائیة فی الفقه والقانون المدنی، ترجمه: مصطفى ربیعی، مجله فقه اهل البیتG- عربی، سال 1428ق.، شماره 45، صص77-102.
ü      صدوق، محمّد بن على بن بابویه قمّى، (1418ق)، الهدایة فی الأصول و الفروع، چاپ اول، قم: مؤسسه امام هادىC.
ü      صدوق، محمّد بن على بن بابویه قمّى، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، ج3، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      صفایی، سید حسین و امامی، اسد الله، (1374)، حقوق خانواده، ج1، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ü      صفایی، سید حسین و امامی، اسد الله، (1386)، مختصر حقوق خانواده، چاپ دوازدهم، تهران: نشر میزان.
ü      طاهرى، حبیب الله، حقوق مدنى (طاهرى)،( 1418ق)، ج3، چاپ دوم،  قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      طباطبایى حکیم، سید محسن،(1410ق)، منهاج الصالحین، ج2، چاپ دوم، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
ü      طباطبایى قمّى، سید تقى، (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، ج10، چاپ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
ü      طباطبایى یزدى، سید محمد کاظم، (1421ق)، حاشیة المکاسب، ج2، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
ü      طباطبایى، سیدعلی،( 1419ق)، ریاض المسائل، ج9، چاپ اول، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ü      طریحى، فخر الدین،(1416ق)، مجمع البحرین، ج2، چاپ سوم، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
ü      طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن،(1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج2، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
ü      طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن، (1407ق)، تهذیب الأحکام، ج6، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ü      عبدالرحمن، محمود، ([بی‌تا]، المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ج3، [ بی نا].
ü      علامه حلى،( [بی‌تا])، تذکرة الفقهاء، ج2 (ط.ق)، ج2، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، طبعة حجریة.
ü      فاضل موحدى لنکرانى، محمد، (1422ق)، الأحکام الواضحة، چاپ چهارم، قم: مرکز فقهى ائمه اطهارG.
ü      فیاض کابلى، محمد اسحاق،( [ بی تا])، منهاج الصالحین، ج3، [بی‌نا].
ü      قارپوزآبادى قزوینى، ملا على، (1414ق)، صیغ العقود و الإیقاعات، چاپ اول، قم: انتشارات شکوری.
ü      قطّان حلّى، شمس الدین محمد بن شجاع،(1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج1، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادقC.
ü      کاتوزیان، ناصر، (1388)، دوره حقوق مدنی، خانواده، ج1، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ü      ــــــــــــــ ، (1388)، حقوق خانواده، ج1، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ü      کلینى، ابو جعفر محمد بن یعقوب،(1407ق)، الکافی، ج5، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
ü      ــــــــــــــــــــــ ،(1407ق)، الکافی، ج7، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
ü      گرجی، ابوالقاسم و همکاران، (1384)، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ü      مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى،(1410ق)، بحار الأنوار، ج100، چاپ اول، بیروت:  مؤسسة الطبع و النشر.
ü      مجلسى، محمد تقى،(1400ق)، یک دوره فقه کامل فارسى، چاپ اول، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانى.
ü      محقق حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن،(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2،  چاپ اول، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
ü      محقق داماد، سید مصطفى، (1406ق)، قواعد فقه، ج3، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
ü      ـــــــــــــــــــــــ ، (1388)، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز نشر اسلامی.
ü      ـــــــــــــــــــــــ ، (1387)، بررسی فقهی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، چاپ پانزدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
ü      ـــــــــــــــــــــــ، (1368)، بررسی فقهی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، چاپ سوم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
ü   ـــــــــــــــــــــــ ، (1389)، قنواتی، جلیل، وحدتی شبیری، سید حسن و عبدی‌پور، ابراهیم، حقوق قراردادها در فقه امامیه، ج2، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ü      محقق سبزوارى، محمد باقر،(1423ق)، کفایة الأحکام، ج1، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      محقق کرکى، رسائل الکرکی،(1409ق)، ج1، چاپ اول، قم: مکتبة آیة الله‌المرعشی النجفی.
ü      ــــــــــــ ، (1408ق)، جامع المقاصد، ج9، چاپ اول، قم: مؤسسة آل البیتG لإحیاء التراث.
ü      مکارم شیرازى، ناصر،(1424ق)، کتاب النکاح، ج2، چاپ اول، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالبC.
ü      موسوى بجنوردى، سید حسن،(1419ق)، القواعد الفقهیة، ج3، چاپ اول، قم: نشر الهادی.
ü      موسوى گلپایگانى، سید محمد رضا،(1399ق)، بلغة الطالب فی التعلیق على بیع المکاسب، چاپ اول، قم: چاپخانه خیام.
ü      میرزاى قمّى،(1413ق)، ابو القاسم، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ج3، چاپ اول، تهران: مؤسسه کیهان.
ü      ــــــــــــ ،(1413ق)، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ج4، چاپ اول، تهران: مؤسسه کیهان.
ü      نجفى، محمد حسن، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج26، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ü      نراقى، مولى احمد، (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
ü      هاشمی، سید محمود،(1376)، «پیش بها (بیعانه)»، مجله فقه اهل بیتG، سال سوم، شماره 10، صص64-88.
ü   وحید خراسانى، حسین، (1428ق)، منهاج الصالحین، ج3، چاپ پنجم، قم: مدرسه امام باقرC.