بررسی تأثیر زمان و مکان در احکام و تعارض احادیث فقهی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی و عضو هیات علمی جامعه المصطفیالعالمیه

چکیده

حدیث، مهمترین منبع در استنباط احکام فقهی نزد اندیشمندان اسلامی است. تعارض بین برخی از احادیث، یکی از دغدغه های اصحاب ائمه ع و اندیشمندان در طول تاریخ اسلام بوده و گاه، باعث ایجاد پرسش در حوزه اعتقادات برخی از افراد گشته است. این تعارض به واسطه عوامل مختلفی به وجود آمده که پژوهش حاضر به یکی از آن عوامل که در تعارض احادیث فقهی مؤثر بوده، پرداخته است. تأثیر زمان و مکان صدور حدیث و نقش آن در تغییر موضوعات، ملاکات و متعلقات احکام و نیز نقشی که در تعارض روایات دارد، موضوع تحقیق حاضر است. توجه به این بحث، موجب تغییر نگرش فقیه در مقام استنباط احکام از منبع اخبار و روایات متعارض خواهد شد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1441073
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1070351

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Effects of Time and Place on Rules and Conflict of Jurisprudence Narrations

نویسنده [English]

  • hassanali akhlaghi amiri
Ph. D. of Jurisprudence & Basic Islamic Law, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Narration is the most important source of deduction of jurisprudence rules for Islamic scholars. The conflict between some of the narrations has been the concern of the Imams’ (peace be upon them all) companions and scholars during the history of Islam and sometimes it has caused doubts in the believe system of some people. The conflict has occurred from various reasons which this research has talked about one of those reasons that have been effective on the jurisprudence narrations. The subject of current research is the effects of time and place of issuance and its role on changing subjects, criteria and rules’ dependable and also its role on the conflicts between the narrations. This talk will cause a difference in a Jurist’s view at the deduction level of the rules from the narrations and sayings that have conflicts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudence Narrations
  • Conflict of Reasons
  • time and place
ü      قرآن کریم.
ü      نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی،(1379)، چاپ هفتم، قم: مشرقین.
ü      ابن بابویه، محمد بن علی،([ بی تا])، الخصال، تحقیق: غفاری، قم: جماعة المدرسین فی حوزة العلمیة.
ü      ـــــــــــــــــ، (1386ق)، علل الشرایع، نجف: مکتبة الحیدریة.
ü      ـــــــــــــــــ،(1404ق)، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: غفاری، چاپ اول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ü      ابن حنبل، احمد بن محمد،( [بی تا])، مسند احمد (دوره 6 جلدی) بیروت: دار صادر.
ü      ابن حیون، نعمان بن محمد،(1383ق)، دعائم الاسلام، تحقیق: آصف بن علی بن اصغر، دار المعارف.
ü      ابن شعبه حرانی، حسن بن علی بن حسین،([ بی تا])، تحف العقول، انتشارات کتابفروشی اسلامی.
ü      ابن قیّم جوزیّه، محمد بن ابی بکر، (1973م)،  اعلام الموقعین عن رب العالمین، بیروت: طه عبدالرؤف سعد.
ü      احسانی فر لنگرودی، محمد، (1427ق)، اسباب اختلاف الحدیث، چاپ اول، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر.
ü      اردبیلی، احمد، (1414ق )، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق: اشتهاردی و عراقی و یزدی ، قم: جامعه المدرسین.
ü      انصاری، مرتضی، (1415ق)،  المکاسب، قم: باقری.
ü      ایازی، محمد علی،(1389)، ملاکات احکام و شیوه های استکشاف آن، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ü      برقی، احمد بن محمد،([ بی تا])،  المحاسن، تحقیق: جلال الدین حسینی، دار الکتب الاسلامیة.
ü      توکلی، اسد الله، (1384ش)، مصلحت در فقه شیعه و سنّی، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ü      جناتی، محمد ابراهیم،(1386ش)، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، تهران: امیرکبیر.
ü      حر عاملی، محمد بن حسن، ([بی تا])، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة، (الاسلامیة:20جلدی) بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ü      حمیری بغدادی، عبدالله، (1413ق)، قرب الاسناد، چاپ اول، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
ü      خامنه ای، علی، (1415ق)، اجوبة الاستفتائات، چاپ اول، بیروت: دار النباء للنشر و التوزیع.
ü      خمینی، روحالله، (1424ق)، تحریرالوسیلة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
ü      ـــــــــــــــ ،(1361- 1369ش)، صحیفه نور، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
ü      خویی، ابوالقاسم،(1410ق)، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، تقریرات: غروی تبریزی، میرزا علی، چاپ سوم، قم: دار الهادی.
ü      زمانی، محمود، (1374ش)، «نقش زمان و مکان در اجتهاد از دیدگاه شهید صدر»، فصلنامه نقد و نظر، شماره پنجم، زمستان.
ü      شریف مرتضی، علی بن حسین، (1325ق)، الامالی، تحقیق: احمد بن امین، چاپ اول، قم: مکتبه آیة الله مرعشی نجفی.
ü      شهید اول، محمد بن جمال الدین، ([ بی تا])، القواعد و الفوائد، تحقیق: سید عبد الهادی حکیم، قم: مکتبه المفید.
ü      صافی گلپایگانی، لطف الله، (1412ق)،  الاحکام الشرعیة ثابت لاتتغیر، قم: دار القرآن الکریم.
ü      طوسی، محمد بن حسن،(1363ش)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، قم: دارالکتب الاسلامیة.
ü      ــــــــــــــــــــــــ ،(1365ش)، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، تحقیق: حسن خراسانی، دار الکتب الاسلامیه.
ü      علامه حلی، حسن بن یوسف، (1407ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
ü      علی اکبریان، حسنعلی،(1386ش)، معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیر در روایات، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ü      غزالی، ابو حامد محمد،(1417ق)، المستصفى فی علم الاصول، بیروت، دار الکتب العلمیه.
ü      فاضل لنکرانی، محمد،(1376ش)، جامع المسائل، قم: مهر.
ü      فیض، علیرضا، (1382ش)، ویژگیهای اجتهاد و فقه پویا، تهران:پژوهشگاه علوم انسانی.
ü      فیض کاشانی، محسن، (1390ق)، الاصول الاصلیة، تهران: سازمان چاپ دانشگاه.
ü      کلینی، محمد بن یعقوب،(1388ق)، الکافی، چاپ سوم، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی.
ü      مجلسی، محمد باقر، (1403ق )، بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الاطهار الاطهار، بیروت: موسسة الوفاء.
ü      محقق حلی، ابو القاسم جعفر بن حسن، (1403ق)، معارج الأصول، مؤسسة آل البیت.
ü      مطهری، مرتضی،(1368ش)، اسلام و مقتضیات زمان، چاپ چهارم، قم: انتشارات صدرا.
ü      مظفر، محمد رضا،(1370ش)، أصول الفقه، چاپ چهارم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ü      مکارم شیرازی، (1415ق)،  انوار الفقاهة، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
ü      نجفی، محمدحسن، (1369ش)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق: محمود قوچانی، دار الکتب الاسلامیة.
ü      هاشمی، سید حسین، (1381ش)، تحلیل مبانی فقهی و حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، قم: مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه.
همدانی، رضا،( [بی تا])، مصباح الفقیه، چاپ سنگی، نجف: مکتبة الصدر