دامنه ریاست زوج در امور غیرمالی زوجه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آیتالله حائری میبد

2 عضو هیات علمی و رئیس دانشگاه میبد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آیتالله حائری میبد

چکیده

ریاست مرد بر خانواده، در نظام حقوقی اسلام مورد توجّه قرارگرفته است. از دیدگاه اسلام، ریاست و سرپرستی در خانواده، پذیرفتن مسئولیت مراقبت از همسر و فرزندان و توجّه و رسیدگی به امور آنان، در جهت تأمین مصلحت و سعادت خانواده است که به تناسب ویژگی‌ها و توانایی‌های فطری مرد، بر دوش او نهاده شده است. زوج، حقّ دخالت در امور مالی زوجه را ندارد و نسبت به امور غیرمالی، در راستای حفظ صلاح و حیثیت خانواده می‌تواند بر معاشرت‌ها و اشتغال زوجه اعمال نظارت کند؛ اما، به بهانه اعمال ریاست خود و سرپیچی زوجه، حقّ تنبیه و تأدیب ندارد. امروزه، تشخیص مصادیق و تعیین حدود ریاست زوج، در عمل، با اشکالات و توهّماتی همراه است که برای شناخت دقیق‌تر دامنه ریاست وی و رفع تعصّبات ناروا، در این مقاله مهم‌ترین مصادیق ریاست زوج در امور غیرمالی زوجه، مورد بررسی قرار می‌گیرد تا گامی در جهت کاستن معضلات و تنگناهای عملی مربوط به آن باشد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1441077
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1070352

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Guardianship Limits of Husband in Non-Financial Affairs of Wife

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Mir Khalili 1
  • abbaas kalantary khalil abaad 2
  • bahareh karami 3
1 Assistant Professor of Haeri University of Meybod
2 Assistant Professor of Haeri University of Meybod
3 M. Sc. Student of Haeri University of Meybod
چکیده [English]

Guardianship of men in family has been insisted in the Islamic legal system. The guardianship and supervision of man in family, taking responsibilities to care for and look after wife and children, and assisting and handling their needs in the context of fulfilling their interests and creating happiness for the family, has been put on men’s shoulders, which is based on his natural characteristics and abilities, from the view point of Islam.  The husband does not have the rights to interfere in financial affairs of wife and for non-financial ones; he can supervise the work and relations in order to maintain discretion and dignity of the family. Therefore, he does not have the punishment or discipline right with an excuse of wife’s refusal and his title. Today, defining instances and limits of husband’s guardianship in practice comes with questions and doubts that in order to understand the limits of his guardianship better and fix undue prejudice, the most important instances of husband’s guardianship in wife’s non-financial affairs has been studied in this article so that it will be a step towards reduction of constrains and practical difficulties of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-financial Affairs
  • Supervision of Relations
  • Wife’s work
  • Wife’s Punishment
ü      ابن عربی، محمد بن عبدالله، (1407ق)، احکام القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
ü      ابن قدامه، عبدالله بن احمد، ([بی‌تا])، المغنی، بیروت: دار الکتاب العربی.
ü      ابو زهره، محمد، ([بی‌تا])، محاضرات فی عقد الزواج و آثاره، قاهره: دارالفکر العربی.
ü      امامی، سیّد حسن، (1390ش)، حقوق مدنی، چاپ سی و دوم، انتشارات اسلامیه، تهران.
ü      انصاری، مرتضی، (1415ق)، کتاب النکاح، چاپ اول، قم: باقری.
ü      بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة‌الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      بداغی، فاطمه، (1388ش)، اخلاق و حقوق در خانواده، چاپ چهارم، اصفهان: حدیث راه عشق.
ü      بدران، ابو العینین بدران، ([بی‌تا])، الفقه المقارن للأحوال الشخصیة بین المذاهب الأربعة السنیة و المذاهب الجعفری و القانون، بیروت: دار النهضه العربیة.
ü      بستان (نجفی)، حسین، (1390)، خانواده در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ü      بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، (1394ق)، انساب الاشراف، بیروت: مؤسسةالاعلمی.
ü      بهروزی، ابوذر، (1388ش)، وکیل خود باشیم (حقوق خانواده)، چاپ دوم، نوآور، تهران.
ü      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1376ش)، حقوق خانواده، چاپ دوم، گنج دانش، تهران.
ü      جلالی، مهدی، (1389ش)، حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، تهران: خرسندی.
ü      حائری شاهباغ، (1387)، سید علی، شرح قانون مدنی، چاپ سوم، تهران: گنج دانش.
ü      حر عاملی، محمد بن حسن، (1409)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ اول، قم: موسسه آل البیت.
ü      حسینی شیرازی، سید محمد، (1424ق)، تقریب القرآن إلی الأذهان، بیروت: دار العلوم.
ü      حقیقت پور، حسین،(1392)، جایگاه کرامت انسان در فرآیند استنباط احکام، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره 94.
ü      حلبی، تقی‌الدین ابو الصلاح، (1403ق)، الکافی فی‌الفقه، اصفهان: مکتبة الامیر‌المؤمنین(ع).
ü      حلّی، محمد بن ادریس، (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم:مؤسسة النشر الاسلامی.
ü      حیدر پور، البرز، (1385ش)، حقوق خانواده (انعقاد عقد دائم، آثار و انحلال آن)، مهزیار.
ü      خوانساری، سید احمد بن یوسف، (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
ü      خویی، سیّد ابوالقاسم، (1410ق)، منهاج الصالحین، چاپ بیست و هشتم، قم: مدینة العلم - آیت‌اللّه العظمی السید الخوئی.
ü      رسائی نیا، ناصر، (1379ش)، حقوق خانواده، تهران: بهینه.
ü      زحیلی، وهبه، (1420ق)، الأسرة المسلمة فی العالم المعاصر، دمشق: دارالفکر.
ü      سبزواری، محمدباقر، (1423ق)، کفایة الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ü      سجستانی الأزدی، سلیمان بن الأشعث، (1418ق)، سنن ابن داوود، بیروت: دار ابن حزم.
ü      شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، (1412ق)، فی ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت- قاهره: دارالشروق.
ü      شایگان، سید علی، (1375ش)، حقوق مدنی، قزوین: انتشارات طه.
ü      شبلی، محمد مصطفی، (1977م)، احکام الأسرة فی الاسلام، چاپ دوم، بیروت: دار النهضة العربیة.
ü      شمس‌الدین، محمدمهدی، (1996م)، مسائل حرجة فی فقه المرأة-حقوق الزوجیة، بیروت: مؤسسه الدولیة للدراسات و النشر.
ü      شیخ‌الاسلامی، اسعد، (1370ش)، احوال شخصیه (ازدواج و پایان آن در مذاهب چهارگانه اهل سنّت)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ü      صدیق اورعی، غلامرضا، (1380ش)، تمکین بانو- ریاست شوهر از دیدگاه قانون مدنی و جامعه، تهران: سفیر صبح.
ü      صفایی، سیّد حسین و اسدالله امامی، (1386ش)، مختصر حقوق خانواده، چاپ سیزدهم، تهران: میزان.
ü      طباطبایی قمی، سیّد تقی، (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، قم: منشورات قلم الشرق.
ü      طباطبایی، سید علی، (1420ق)، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع باالدلائل، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ü      طبرسی، فضل بن حسن،‌(1372ش)، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
ü      طرابلسی عبدالعزیز بن البراج، (1406ق)، المهذّب، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
ü      عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی)، (1416ق)، مسالک الأفهام فی شرح شرایع‌الاسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
ü      فضل‌الله، سیدمحمدحسین، (1421ق)، تأملات اسلامیة حول المرأة، چاپ هشتم، بیروت: دارالملاک.
ü      ــــــــــــــــــــ ، (1420ق)، دنیا المرأة، چاپ پنجم، بیروت: دارالملاک.
ü      ــــــــــــــــــــ ، (1378ش)، نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی، ترجمه: عبدالهادی فقهی زاده، تهران: میزان.
ü      قمی، محمّد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ü      قمی، میرزا ابوالقاسم، (1413ق)، جامع الشتات، تهران: مؤسسه کیهان.
ü      کاتوزیان، ناصر، (1390ش)، دوره حقوق مدنی خانواده، چاپ دوم: تهران: شرکت سهامی انتشار.
ü      ــــــــــــــــــــ ، ناصر، (1389ش)، دوره مقدّماتی حقوق مدنی خانواده، چاپ هفتم، تهران: میزان.
ü      مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الوفاء.
ü      محقق داماد، مصطفی، (1372ش)، بررسی فقهی حقوق خانواده - نکاح و انحلال آن، چاپ چهارم،  تهران: نشر علوم اسلامی.
ü      مطهری، مرتضی، (1382ش)، مسئله حجاب، چاپ  پنجاه و هشتم ، تهران: صدرا.
ü      مکارم شیرازی، (1374ش)، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ü      موسوی خمینی، سید روح‌الله، ([بی‌تا])، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
ü      میشل، آندره، (1377)، جنبش اجتماعی زنان، ترجمه: هما زنجانی زاده، چاپ دوم، مشهد: نشر نیکا.
ü      نجفی، محمدحسن، ([بی‌تا])، جواهر الکلام، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.