بررسی فقهی حیله‌های فرار از ربا

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

دکتری رشته حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

حیله در زبان فارسی، به معانی گوناگونی مانند «فریب»، «تدبیر»، «بهانه»، «کوشش نمودن» به کار می رود. این واژه در اصل، عربی و ریشه «ح و ل» است. کلمه «حول» اگر چه در مفاهیم مختلفی استعمال می شود؛ لیکن به باور نگارنده، «حیله عبارت است از: استعمال زیرکانة شیوه هایی که نوعاً پنهان است؛ برای تغییر نتایج ناگوار و دستیابی به اهداف مورد نظر.» این نگاشته، نخست مهم ترین حیله های فرار از ربا را به صورت گذرا بیان نموده و آنگاه، به بررسی دیدگاه ها در پذیرش یا رد حیله های یاد شده می پردازد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1441080

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudence Study of Escaping Riba (Usury) Tricks

نویسنده [English]

  • Yousef Noorai
Ph. D. Student of Criminal Law and Criminology
چکیده [English]

“حیله” (trick) is used in various meanings such as guile, deceit, wisdom and choice and excuse and try in Persian language. In reality “حیله” (trick) is an Arabic noun from “ح و ل” etymon. Even though the word “ح و ل” is used in different meanings within this language, but it seems like in the words of “حول” and “حیله” the most important meaning is transferring and exiting the first stage. This meaning has been used in the Holy Quran as well. There is no exact definition of “حیله” (trick), however the author believes that:
“حیله” (trick) is a clever use of methods that are generally hidden and secret and it is used to change unpleasant outcomes in order to rich one’s desired goals.
From Jurists viewpoint tricks (“حِیَل”) are two types: legal and illegal (based on Sharia)
We will first talk briefly about the most important tricks of undergoing the Riba (Usury) and then in the second chapter we will talk about the sayings of acceptance or denial of those tricks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “حیله” (Trick)
  • Riba (Usury)
  • Biography (سیره)
  • Tradition
ü      طباطبایی، سیدمحمد کاظم(بی‌تا)، تکملة العروة الوثقی، مکتبة الداوری، قم.
ü      موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا(1364)، مجمع المسائل، ج2، چ2، دارالقرآن الکریم، قم.
ü      نجفی، محمدحسن(1365)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج23، چ8، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
ü      زین الدین بن علی«شهید ثانی»(بی‌تا)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام.(بی‌جا)
ü      زین الدین بن علی«شهید ثانی»(بی‌تا)، الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، انتشارات داوری، قم.
ü      بحرانی، یوسف(بی‌تا)، الحدائق الناظره فی احکام العترة الطاهره، ج19.
ü      جزایری، سیدعبدالله(بی‌تا)، تحفة السنیه فی شرح نخبة المحسنیه.
ü      علامه حلی، حسن بن یوسف(1413)، مختلف الشیعه، چ1، موسسه نشر اسلامی، قم.
ü      جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1382)، فرهنگ عناصر شناسی، چ1، کتابخانه گنج دانش، تهران.
ü      حازم، علی(1413)، المدخل الی علم الفقه عند المسلمین، چ1، دارالعزبه، بیروت.
ü      صدر، سید محمدباقر(1413)، البنک اللاربوی فی الاسلام، چ6، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.
ü      مکارم شیرازی، ناصر(1380)، استفتائات جدید، ج2، چ2، مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، قم.
ü      کحلانی صنعانی، محمدبن اسماعیل(1379ق)، سبل السلام، ج3، چ4، شرکة مکتبه و مطبعه مصطفی بابی، قاهره.
ü      ابن عابدین، محمد امین بن عمر(1415)، حاشیه رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الابصار، چ5، دارالفکر، بیروت.
ü      مغربی، محمدبن محمد(1416)، مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل، چ1، دارالکتب العلمیه، بیروت.
ü      المنعم، محمود عبدالرحمن(بی‌تا)، معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه، ج1، دارالفضیله، قاهره.
ü      قلعه جی، محمد رواس(بی‌تا)، معجم اللغة الفقهاء، عربی، انکلیزی.
ü      المصری، رفیق یونس(1422)، الجامع فی اصول الرباء، دارالقلم، دمشق.
ü      امینی، عبدالرضا(1382)، «عوامل قانون گریزی»، روزنامه خراسان، 28 دی‌ماه.
ü      قرائتی، محسن(1369)، گناه شناسی، چ1، پیام آزادی، تهران.
ü      واسطی، علی بن محمد(1376)، عیون الحکم و المواعظ، چ1، دارالحدیث، قم.
ü      غروی تبریزی، میرزا علی(1410)، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ج1، چ3، دارالهادی، قم.
ü      مبارکفوری، محمد عبدالرحمن(1410)، تحفة الاحوذی بشرح جامع الترمذی، ج4، چ1، دار الکتب العلمیه، بیروت.
ü      نعمان بن محمد(1383ق)، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام، ج1، قم.
ü      نوری، میرزا حسین(1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج13، چ2، موسسة آل بیت:، لإحیاء التراث، بیروت.
ü      احسائی، ابن ابی جمهور(1410)، الاقطاب الفقهیه علی مذهب الامامیه، چ1، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم.
ü      فاضل هندی(1405)، کشف اللثام، ج2، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم.
ü      آقا بزرگ تهرانی(بی‌تا)، طبقات اعلام الشیعه، ج1، چ2، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
ü      علم الهدی، سیدمرتضی(1417)، مسائل الناصریات، قم.
ü      صادقی تهرانی، محمد(1378)، رساله توضیح المسائل نوین، چ1، امید فردا، تهران.
ü      جزایری، سیدنعمت الله(بی‌تا)، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین.
ü      طباطبایی، سیدمحمدحسین(1368)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج14، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
ü      نسائی، احمدبن شعیب(1411)، السنن الکبری، ج4، چ1، دارالکتب العلمیه، بیروت.
ü      صدر، سیدرضا(1378)، دروغ، چ2، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
ü      جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1381)، دائرة المعارف علوم اسلامی قضایی، ج2، چ3، کتابخانه گنج دانش، تهران.
ü      صائب، عبدالحمید(1378)، چهره واقعی ابن تیمیه، ترجمه سیدمحمدرضا حسینی، چ1، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، قم.
ü      عسقلانی، ابن حجر(بی‌تا)، فتح الباری بشرح البخاری، ج5، چ2، دار المعرفه، بیروت.
ü      نراقی، احمد بن محمد(1418)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج14، مشهد مقدس.
ü      موسوی خمینی، سیدروح الله(1410)، کتاب البیع، ج2، چ4، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
ü      جعفری، محمدتقی(بی‌تا)، شرح نهج البلاغه.