شرط نتیجه باطل و آثار آن در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی

چکیده

شرط نتیجه، از موضوعات شایان توجه در حقوق قراردادها به شمار می‌آید و در میان انواع شروط، از مباحث پیچیده‌تری برخوردار است. شرط نتیجه، به طرفین قرارداد توانایی می‌دهد تا نتیجه یکی از اعمال حقوقی اعم از عقد و ایقاع یا عمل حقوقی خاصی را در قالب شرط در قرارداد خود بگنجانند و با نفس اشتراط و بدون نیاز به انشائی دیگر، عمل حقوقی یا نتیجه مورد نظر آنان واقع می‌شود. چنانچه شرط نتیجه شرایط عمومی صحت را نداشته باشد یا تحقق عمل حقوقی یا قانون، ایجاد نتیجه مورد نظر را نیازمند شرایط و اسباب خاصی دانسته باشد، شرط نتیجه باطل است و بحث پیامدهای بطلان آن مطرح می‌شود. حقوق‌دانان پیامد بطلان شرط نتیجه را ایجاد حق فسخ برای مشروطٌ‌له می‌دانند، به‌گونه‌ای که می‌توان در موارد بطلان شرط نتیجه، اختیار فسخ قرارداد را قاعده اصلی دانست. افزون بر آن، هرگاه بطلان شرط نتیجه به عوضین قرارداد یا رکنی از ارکان آن سرایت کند، به بطلان قرارداد می‌انجامد و چنانچه مشروطٌ‌له به بطلان شرط نتیجه آگاه باشد یا حق فسخ خود را اسقاط کرده باشد، بطلان شرط هیچ اثری در قرارداد ندارد. از سوی دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند در هنگام قرارداد ضمانت اجرای دیگری، مانند جبران خسارت را جانشین پیامدهای قانونی بطلان نمایند.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1524385
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1199271

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The void condition of corollary and its consequences in Imamiyah jurisprudence and Iranian civil code”

نویسندگان [English]

  • Ihsan Zarrokh 1
  • Aslan Veisi 2
1 PhD student of criminal law and criminology
2 M. A. in civil law
چکیده [English]

The condition of corollary is considered as a noticeable subject in the law of contracts and has more complicated discussions among the kinds of conditions. The condition of corollary enables the parties to include in the contract in the form of condition the result of a legal action, including a contract and a unilateral transaction or a special legal action, and by mere laying down the condition without any need to another conclusion, the intended legal action or result can be achieved. If the condition of corollary doesn’t meet the public conditions of validity or the occurrence of the legal action or the law require special conditions and causes to achieve the intended result, the condition of corollary is void and the issue of its consequences is raised. The lawyers see the consequence of nullity of the condition of corollary as creation of the right of revocation for the person for the benefit of whom the condition is laid down, so that in the cases of nullity of the condition of corollary the revocation option can be considered as the principal rule. In addition, whenever nullity of the condition of corollary transmits to the goods or one on of the elements of the contract, it leads to nullity of the contract, and if the person for the benefit of whom the condition is laid down was aware of its nullity or has waived his right to revocation, the nullity of the condition would have no effect on the contract. On the other hand, the parties can substitute in the contract another guarantee such as compensation for the legal consequences of nullity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : condition of corollary
  • Imamiyah jurisprudence
  • civil code
  • nullity. 
-      اخلاقی، بهروز و فرهاد امام(1385)، اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی، چ2، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، تهران.
-      امامی، سید حسن(1383)، حقوق مدنی، ج1، چ24، اسلامیه، تهران.
-      ــــــــــــــــ (1377)، حقوق مدنی، ج2، چ14، اسلامیه، تهران.
-      امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید(1378)، حقوق تعهدات، ج2، چ1، میزان، تهران.
-      انصاری، شیخ مرتضی(1385)، کتاب المکاسب، ج2، چ4، مؤسسه مطبوعات دینی، قم.
-      ایروانی غروی، حاج میرزا علی(1379)، حاشیة المکاسب، ج2، چ2، چاپخانه رشدیه، تهران.
-      بجنوردی، حسن(1377)، القواعد الفقهیة، ج3، چ1، هادی، قم.
-      تولیت، سید عباس(1390)، «تأسیس اصل در شرط نتیجه و بررسی آثار آن»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره 53.
-      خویی، سید محمدتقی(1414ق)، الشروط أو الالتزامات التبعیة فی العقود، ج2-3، چ1، دار المؤرخ العربی، بیروت.
-      خویی، سید ابوالقاسم(1413ق)، مصباح الفقاهة، ج5، چ1، مکتبة الداوری، قم.
-      داراب پور، مهراب(1374)، ترجمه تفسیری بر حقوق بیع بین‌المللی، ج2، چ1، گنج دانش، تهران.
-      ره‌پیک، حسن(1393)، حقوق مدنی پیشرفته؛ مباحث تحلیلی شروط ضمن عقد، چ1، خرسندی، تهران.
-      سینایی، محمدتقی(1346)، «احکام شرط نتیجه»، مجله کانون سردفتران، سال یازدهم، شماره 2.
-      شریف، احمد(1387)، شرط در آیینه فقه و حقوق، چ1، کمال‌الملک، تهران.
-      شیخ اصفهانی(1409ق)، الاجارة، چ2، مؤسسه نشر اسلامی، قم.
-      شهیدی، مهدی(1383)، حقوق مدنی، ج3، آثار قراردادها و تعهدات، چ2، مجد، تهران.
-      ــــــــــــــ (1386)، حقوق مدنی، ج4، شروط ضمن عقد، چ1، مجد، تهران.
-      صادقی، محمود(1383)، تعهد به نفع شخص ثالث در حقوق فرانسه، انگلیس، ایران و فقه امامیه، چ1، امیرکبیر، تهران.
-      صغیری، اسماعیل(1387)، «بررسی فقهی رابطه شرط و عقد»، تئوری تعهدات در بوته عمل، چ2، انتشارات فروزش، تبریز.
-      قاسم‌زاده، سید مرتضی(1383)، اصول قراردادها و تعهدات، چ1، نشر دادگستر، تهران.
-      ـــــــــــــــــــــ(1384)، «بازتاب حکومت اراده در قالب شرط نتیجه»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره 34 و 35.
-      کاتوزیان، ناصر (1387)، قواعد عمومی قراردادها، آثار قرارداد، ج3، چ5، شرکت سهامی انتشار، تهران.
-      کاشف الغطاء، شیخ محمدحسین(1359)، تحریر المجلة، ج1، حیدریه، نجف اشرف.
-      محدثی، علی(1384)، ماهیت حقوقی شرط نتیجه، چ1، آریان، تهران.
-      موسوی الخمینی، سیدروح‌الله(1379)، کتاب البیع، ج5، چ1، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران.
-      ــــــــــــــــــــــــ (1421ق)، کتاب البیع، ج4، چ1، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران.
-      نائینی خوانساری(1418ق)، منیة الطالب، ج3، چ1، مؤسسه نشر اسلامی، قم.