بررسی فقهی سبّ مسلمان نسبت به مخالف دین

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیارحقوق وعضوهیئت علمی جامعه المصطفی, العالمیه مشهدمقدس

2 دانش‌آموخته مکتب نرجس

چکیده

توهین و ناسزاگویی به عقاید پیروان یک مذهب علاوه بر انحطاط فرهنگی جوامع، سبب بروز بحران‌ها و اختلافات دامنگیری می‌شود که تداوم آن، زندگی اجتماعی و سیاسی ملت‌ها را به خطر خواهد انداخت. از این رو مقاله حاضر در صدد بررسی فقهی مسئله سبّ مسلمان نسبت به مخالف دین است. با تتبّع در منابع فقهی به دست می‌آید که اگر کفار به یکدیگر توهین کنند، حاکم شرع آنان را برای این کار تعزیر نمی‌کند، زیرا بنا بر دیدگاه اسلام، کفار مستحق اهانت و خواری هستند. این عدم تعزیر در صورتی است که زیانی برای جامعه اسلامی نداشته باشد و سبب به وجود آمدن فتنه نشود. بر اساس موازین فقهی و عناوین اولیه احکام، سبّ مسلمان نسبت به کفار نیز جایز است. این پژوهش پس از بیان ادله جواز و عدم جواز سبّ مسلمان نسبت به مخالف دین، بیان می‌کند که دشنام دادن به گمراهان در همه مراحل زندگی، به‌ویژه در دعوت دینی و تبلیغی محکوم است و از ادب قرآنی و سیره معصومین] دور بوده و مورد نهی قرار گرفته است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1675925
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1199522

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The jurisprudential study of insulting the anti-religion by the Muslims

نویسندگان [English]

  • mohammad bagher gerayeli 1
  • Maryam J'afar Zadeh 2
1 Associate Professor of law and faculty member of Al Mustafa International University-Mashhad
2 Graduate of Narges School
چکیده [English]

Offending and insulting the beliefs of the follower of a religion, in addition to cultural downfall, causes the emergence of widespread crises and divisions which endangers the political and social life of the nations. Therefore, the present paper jurisprudentially studies the issue of insulting the anti-religion by the Muslims. By exploring the jurisprudential sources, it can be found that if the non-believers insult each other, the Muslim ruler will not punish them if this insult does not have any harm to the Islamic society and does not cause sedition, since according to Islam the non-Muslims deserve offense and abasement. The insult of the non-Muslims by Muslims is also permitted according to the jurisprudential measures and the initial titles of the edicts. The present paper after explaining the evidences of legitimacy and illegitimacy of insulting the non-Muslims by Muslims, proves that insulting the unbelievers is prohibited, blamed and far from the Qur'anic manner and the tradition of the Infallibles, in all parts of the life especially in religious propagation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insult
  • insult of the non-Muslim
  • insult of the anti-religion
-  قرآن کریم
-  ابن فارس، زکریا(1404ق)، أبوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغة، محقق: محمّد هارون عبدالسّلام، قم: مرکز النشر (مکتب الاعلام الاسلامی).
-  ابن منظور، جمال‌الدین(1408ق)، لسان العرب، الطبعة الاولی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-  انصاری، شیخ مرتضی(1379)، کتاب المکاسب، چ1، قم: مطبوعات دینی.
- بلخی، مقاتل بن سلیمان(1380)، الأشباه و النظائر فی القرآن الکریم، مترجم: سیدمحمد روحانی و دکتر محمد علوی مقدّم، چ1، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-  بهبهانی، محمد بن باقر محمد(1419ق)، الحاشیة علی مدارک الأحکام، چ1، قم: مؤسّسه آل البیت].
-  الجبعی‌العاملی، زین‌الدّین(1375)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چ3، قم: مؤسّسه اسماعیلیان.
-  جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی(1417ق)، معجم فقه الجواهر، الطبعة الاولی، بیروت: الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت]، چ1، قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت].
-  جوادی آملی، عبدالله(1391)، تسنیم، چ1، قم: مرکز نشر اسراء.
-  حر عاملی، محمد بن حسن(1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، چ1، قم: مؤسّسه آل‌البیت].
-  حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد(1363)، تفسیر اثناعشری، چ1، تهران: انتشارات میقات.
-  حسینی شیرازی، سید محمد(بی‌تا)، إیصال الطالب إلی المکاسب، چ1، تهران: منشورات اعلمی.
-  حلبی، ابوالصلاح، تقی‌الدین‌بن‌نجم‌الدین(1403ق)، الکافی فی الفقه، محقّق: رضا استادی، چ1، اصفهان:‌کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین}.
-  حلی، حسن‌بن‌یوسف‌بن مطهر(1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-  خمینی، سید روح الله(بی‌تا)، کتاب الطّهاره (ط- القدیمه).
-  خویی، سید ابوالقاسم(بی‌تا)، مصباح الفقاهة، مقرّر: محمّدعلی توحیدی.
-  دُرچه‌ای اصفهانی، سید محمدباقر(بی‌تا)، میزان الفقاهة، مصحّح: سید صادق حسینی اشکوری، چ1، قم: مجمع الذّخایر الإسلامیه.
-  راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد(1383)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی حسینی، چ4، قم: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
-  رضوانی، علی اصغر(1382)، شیعه شناسی و پاسخ به شبهات، چ5، تهران: نشر شعر.
-  سبزواری، سید عبدالأعلی(1413ق)، مهذّب الإحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ4، قم: مؤسّسه المنار.
-  شریف مرتضی، علی بن حسین(1415ق)، الإنتصار فی انفرادات الإمامیة، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-  صاحب بن عباد(1414ق)، المحیط اللغة، محقّق: محمّدحسن آل‌یاسین، الطبعة الاولی، بیروت: عالم الکتاب.
-  طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم(1428ق)، العروة الوثقی مع التعلیقات، چ1، قم: دفتر انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب}.
-  طباطبایی، سید محمدحسین(1374)، تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: بنیاد علمی و فکری علّامه طباطبایی.
-  طباطبایی، علی بن محمد(1406ق)، ریاض المسائل فی بیان أحکام اشرع بالدلائل(ط- القدیمه)، چ1، قم: مؤسّسه آل البیت] لإحیاء التراث.
-  طبرسی، فضل بن حسن(1377)، تفسیر جوامع الجامع، چ2، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-  طوسی، محمد بن حسن(1416ق)، خلاف، چ1، قم: مؤسّسه النشر الإسلامی.
-  ــــــــــــــ، المبسوط فی فقه الإمامیة، محقّق: سیّد محمّدتقی کشفی، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
-  عاملی(شهید اول)، محمّد بن مکی(بی‌تا)، القواعد و الفوائد، محقق: سید عبدالهادی حکیم، چ1، قم: کتابفروشی مفید.
-  عاملی(شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی(1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چ1، قم: مؤسّسه المعارف الإسلامیه.
-  عاملی، یاسین عیسی(1413ق)، الاصطلاحات الفقهیة فی الرّسائل العملیة، الطبعة الاولی، بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر و التوزیع.
-  عبدالفتاح طباره، عفیف(1391)، گناهان و لغزشها از دیدگاه اسلام، ترجمة محمد صالح سعیدی، چ5، تهران: نشر احسان.
- فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب(1417ق)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، مصحح: علی پناه اشتهاردی و آقا حسین یزدی، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-  فتح الله، احمد(1995م)، معجم الفاظ الفقه الجعفری.
-  کرکی(محقق ثانی)، علی‌بن‌حسین(1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ2، قم: مؤسّسه آل‌البیت].
-  کلینی، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی(ط-الإسلامیه)، محقّق: علی اکبر غفاری، چ4، تهران:‌ دار الکتب الإسلامیه.
-  گلپایگانی، سید محمدرضا(1412ق)، الدرّ المنضود فی أحکام الحدود، تقریر: علی کریمی جهرمی، چ1، قم: دارالقرآن الکریم.
-  مجلسی، محمد باقر(1410ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمّة الأطهار]، بیروت:‌مؤسّسه الطبع و النشر.
-  محقق حلی، نجم‌الدین‌جعفربن‌حسن(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقّق: عبدالحسین محمدعلی بقال، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-  مشکینی، میرزا علی(بی‌تا)، مصطلحات الفقه.
-  مصطفوی، حسن(1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ1،‌ تهران:‌مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
-  مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413ق)، المقنعة، ، چ1، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
- مقدسی اردبیلی، احمد(1416ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، محقق: مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، چ1، قم: مؤسّسه النشر الإسلامی.
-  مکارم شیرازی، ناصر(1415ق)، أنوار الفقاهة، چ1، مطبوعاتی هدف.
-  منتظری، حسین‌علی(1385)،  اسلام دین فطرت، چ1، تهران: نشر سایه.
-  موسوی غروی، علی اصغر(1377)، فقه استدلالی(در مسائل خلافی)، ترجمة محمدجواد موسوی غروی، تهران: اقبال.
-  نجفی، محمدحسن(1390)، جواهر الکلام حدود و تعزیرات، ترجمة اکبر نایب‌زاده  خرسندی، چ1، تهران.
-  ــــــــــــــ(بی‌تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق: عباس قوچانی و علی آخوندی، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-  نراقی، مولی مهدی(1377)، علم اخلاق اسلامی(ترجمه کتاب جامع السعادات)، ترجمة سید جلال‌الدین مجتبوی، چ1، تهران: حکمت.
- واسطی زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق: علی شیری، الطبعة الأولی، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
-  همایی، غلامعلی(1383)، واژه شناسی قرآن مجید، چ1، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.