تأملی بر انگاره فقیهان و قانون مدنی پیرامون ماهیت «تقسیم» در شرکت حقوقی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان

2 مدرس مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی فیض‌الاسلام

چکیده

تقسیم یکی از راه‌های انحلال شرکت حقوقی و عبارت است از تفکیک حصۀ هر یک از شرکای مال مشاع از طریق تراضی یا به اجبار دادگاه. در میان راه‌های انحلال شرکت حقوقی، تقسیم اموال شرکت از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا مسائل متعددی دربارۀ آن وجود دارد که در قانون مدنی مسکوت مانده است. از جملۀ این مسائل تعیین ماهیت تقسیم است که در هاله‌ای از ابهام باقی مانده و منجر به اظهارنظرهای متفاوت فقهی و حقوقی در این زمینه شده است. بدون تردید ارائه نظریه‌ای منسجم و تعیین ماهیت حقوقی تقسیم دارای آثار فراوانی از جمله ترتب آثار و احکام ماهیت مورد پذیرش و عدم جریان آثار و احکام سایر نهادهای مشابه حقوقی بر تقسیم است. تلاش این نوشتار در جهت رفع ابهام و پاسخ به این سئوال متمرکز است که ماهیت تقسیم اموال شرکت چیست؟ عقد است یا ایقاع؟ آیا در تقسیم امکان اقاله و تحقق خیار عیب در صورت بروز عیب در تقسیم وجود دارد؟ بدین منظور ابتدا نظرات فقهی و حقوقی در این زمینه بررسی شده و در نهایت نظر موافق با سیستم حقوقی ارائه شده است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1815084
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1327835

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contemplation about the idea of the jurists and the civil code about the nature of Division in legal partnership

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Sadegh Tabatabaei 1
  • Nafiseh Ja’fari 2
1 Associate professor, law department .University of Isfahan , Isfahan, Iran
2 Teacher at nonprofit Higher Education Institute of Faizul Islam
چکیده [English]

Division that is one the ways of dissolution of legal partnership is separation of shares of each party in the joint property by compromise or court order. Among the ways of dissolution of legal partnership, division of the company’s property is very important, since there are many issues about it left unsaid in the civil code. One of these issues is the nature of division which is left vague and has led to different jurisprudential and legal ideas about it. Certainly offering a coherent theory and determining the legal nature of division has many results including entailing the consequences of the accepted nature and refusal of the consequences of other similar legal institutions. The present paper tries to clear the ambiguities and answer these questions that what is the nature of division of the properties of company? Whether it is a bilateral or unilateral contract? Whether rescission or defect option is possible if a defect occurs in division? To achieve the above mentioned aims, at first the jurisprudential and legal ideas are discussed and eventually the idea that conforms to the legal system is offered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legal partnership
  • joint property
  • division
  • specification
  • determination of right
-         ابن احمدیزدی، ابوالقاسم(1374)، ترجمه فارسی شرایع الاسلام، ج1، چ7، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-         امامی، سید حسن(1375)، حقوق مدنی: ج2، چ12، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
-         ایرانپور، فرهاد(1380)، «تعیین قانون حاکم بر تقسیم سود در شرکتهای سهامی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش53، ص: 54-35.
-         آشتیانی، میرزا محمد حسن(1425ق)، کتاب القضاء، چ1، قم: انتشارات زهیر.
-         آل کاشف الغطاء، محمدحسین(1359 ق)، تحریر المجله، ج5-1،نجف اشرف.
-         بازاللبنانی، سلیم رستم(1304ق)، شرح المجله، ج1، چ3، بیروت: انتشارات الحلبی‌الحقوقیه.
-         بجنوردی، سیدحسن(1419ق)، القواعدالفقهیه، چ1، قم: نشرالهادی.                                                                  
-         بحرانى، یوسف‌بن‌احمد(1405ق)‌، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
-         بروجردی عبده، محمد(1380)، حقوق مدنی، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         بصری بحرانی، زین‌الدین محمدامین(1413ق)، کلمه التقوی، چ3، قم: نشر سید جواد ودعی.  
-         جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1379)، مجموعه محشّای قانون مدنی، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         ـــــــــــــــــــــــــ(1387)، اساس در قوانین مدنی، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         ـــــــــــــــــــــــــ(1388)، ترمینولوژی حقوق، چ21، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         ــــــــــــــــــــــــ(1357)، دائرۀ المعارف حقوق مدنی و تجارت، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         ـــــــــــــــــــــــــ(1349)، حقوق مدنی(رهن-صلح)، چ1، تهران: انتشارات حقوقی ابن‌سینا.
-         حائری شاهباغ، سیدعلی(1376)، شرح قانون مدنی، ج1، چ1،تهران: انتشارات گنج دانش.
-         حائرى، سیدعلى(بی‌تا)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، چ1، قم: موسسه آل‌البیت].
-         حسینی‌تهرانی، سیدمرتضی(1365)، «شرکت و مفاهیم آن و مختصات شرکت مدنی»، فصلنامه حق، ش7، ص: 66-32.
-         حسینی، سید محمدرضا(1379)، قانون مدنی در رویه ‌قضایی، چ1، تهران: انتشارات مجد.
-         حلّی، حسن‌بن‌یوسف(1413ق)، قواعد الاحکام فی معرفۀ الحلال و الحرام، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-         خوانساری، محمد(بی‌تا)، الحاشیۀ الثانیۀ علی المکاسب، چ1، [بی‌جا].
-         رشتی گیلانی، میرزا حبیب‌الله(1401ق)، کتاب القضاء، چ1، قم: نشر دار القرآن الکریم.
-         سبزواری، سید عبدالاعلی(1413ق)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ4، قم: نشر موسسه المنار.
-         ــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، جامع الاحکام الشرعیه، چ9، قم: نشر موسسه المنار.
-         سرخی، علی(1384)، تقسیم اموال مشترک، چ1، تهران: انتشارات فکرسازان.
-         سلطانیان، صحبت الله(1388)، کارگاه آموزشی حقوق، ج3، چ1، تهران: نشر میزان.
-         السنهوری، عبدالرزاق احمد(بی‌تا)، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، ج8، چ3، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
-         سید احمدی سجادی، سید علی(1378)، «مقایسه شرکت مدنی و شرکت تجاری در حقوق ایران»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، ش4، ص: 160-135.
-         سیفی مازندرانی، علی اکبر(1427ق)، دلیل تحریرالوسیله، چ1، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره).
-         شهیدصدر، سید محمد(1420ق)، ماوراء الفقه، چ1، بیروت: نشر دار الاضواء للطباعه.
-         شهیدی، مهدی(1365)، «وضعیت حقوقی تصرفات شریک در مال مشاع»، فصلنامه حق،ش6، ص: 139-131.
-         صادقی گلدار، احمد(1366)، «عقد شرکت، مفهوم و قلمرو آن»، فصلنامه حق، ش9، ص:189-177.
-         طاهری، حبیب‌الله(1375)، حقوق مدنی، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-         طباطبایی الحکیم، سید محسن(بی‌تا)، مستمسک العروۀ الوثقی، ج13، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
-         طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم(1376ق)، العروۀ الوثقی، ج2، چ4، قم: انتشارات دار التفسیر.
-         ـــــــــــــــــــــــــــ(1414ق)، تکملۀ العروۀ الوثقی، چ1، قم: نشرکتابفروشی.
-         ـــــــــــــــــــــــــــ(1415ق)، سئوال و جواب، چ1، تهران: نشر العلوم الاسلامی.
-         عاملی، زین‌الدین بن علی(1414ق)، مسالک الافهام، ج4، چ1، قم: نشر موسسه معارف الاسلامیه.
-         ـــــــــــــــــــــ(1420ق)، الحاشیۀ الثانیۀ علی الالفیۀ، چ1، قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
-         عدل(منصور السلطنه)، مصطفی(1378)، حقوق مدنی، چ1، قزوین: انتشارات طه.
-         عراقی،آقا ضیاء‌الدین(1421ق)، کتاب القضاء(تقریرات للنجم آبادی)، چ1، قم: نشر موسسه معارف اسلامی امام‌رضا}.
-         عمیدی، سید عمیدالدین(1416ق)، کنزالفوائد فی حل مشکلات القواعد، چ1، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامی.
-         فاضل هندی، محمدبن‌حسن(1416ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چ1،قم: نشر دفتر انتشارات اسلامی.
-         قرافی، امام شهاب‌الدین‌ابی‌العباس(1424ق)، الفروق القواعد السنیّه فی الاسرار الفقهیه،بیروت: المکتبۀ العصریۀ.
-         قمی، میرزا ابوالقاسم(1371)، جامع الشتات، ج3، چ1، تهران: انتشارات کیهان.
-         کاتوزیان، ناصر(1390)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(درس‌هایی از عقود معین)، ج1، چ15، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         ــــــــــــ(1390)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ32، تهران: نشر میزان.
-         ــــــــــــ(1379)، حقوق مدنی(مشارکت‌ها‌ـ‌صلح)، چ5، تهران: انتشارات گنج دانش.
-         کاسانی، ابوبکربن مسعود(1394ق)، بدایع الصنایع(فقه حنفی)، ج7، چ1، بیروت: دارالکتاب.
-         کاشانی، محمود(1376)، اندیشه‌هایی در حقوق امروز، چ1، تهران: نشر حقوقدان.
-         ـــــــــــــ(1388)، حقوق مدنی(قراردادهای ویژه)، چ1، تهران: نشر میزان.
-         لنکرانی، محمدفاضل(1425ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، چ1، قم: نشر مرکز فقه ائمه اطهار].
-         محقق‌حلی، نجم‌الدین‌جعفربن‌حسن(1403ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ3، تهران: استقلال.
-         محقق داماد، سید مصطفی(1388)، قواعد فقه، چ23، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
-         مغنیه، محمدجواد(1421ق)، فقه الامام الصادق}، چ2، قم: نشر موسسه انصاریان.
-         موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا(1413ق)، هدایۀ ‌العباد، چ1، قم:نشر دارالقرآن الکریم.
-         موسوی‌الخمینی، سید روح‌الله(1404ق)، زبدۀ الاحکام، چ1، تهران: نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
-         ــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-         نجفی، محمدحسن(بی‌تا)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج26، چ7، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
-         نجفی، محمدحسین بن علی(کاشف الغطاء)(1366ق)، وجیزۀ الاحکام، چ2، نجف اشرف: مؤسسه کاشف‌الغطاء.
-         نوین، پرویز(1378)، حقوق مدنی7، چ1، تهران: انتشارات گنج دانش.