تبیین فقهی و حقوقی جریان امارۀ مجرمیت در بحث قسامه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ارومیه

2 استادیار دانشگاه ارومیه

3 دانشجوی دکتری دانشگاه ارومیه

چکیده

 
در عصر حاضر که به دلیل پیشرفت فنّاوری و مهارت‌های علمی و عملیِ متخصصان و کارشناسان رشته جرم‌شناسی، امر کشف جرم و مجرم تسهیل‌یافته است، تشخیص مرتکب قتل از طریق قسامه انتقاد بسیاری از حقوقدانان را در برداشته است، لیکن دلیل اثباتی‌بودن قسامه و اجرای اماره مجرمیت در مورد آن، بحثی است که از دیدگاه دین مبین اسلام به دلیل اهمیتی که به جان انسان‌ها و امنیت جامعه اسلامی قائل است، پذیرفته‌شده است. معکوس شدن آثار اصل برائت به ‌خصوص معکوس‌شدن بار اثبات دلیل، حق حبس متهم و معکوس‌شدن بی‌طرفی نظریه قضایی از اموری هستند که به‌وضوح بیانگر جریان اماره مجرمیت در بحث قسامه است. بنابراین می‌توان با تحقیق و بررسی در متون فقهی حکم قصاص در قسامه را تغییر داده و آن را تبدیل به دیه نمود.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1961114
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1444079
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The jurisprudential and legal explanation of application of evidence of guilt in Qasamah

نویسندگان [English]

  • seied mehdi salehi 1
  • Sayyed Mahdi Ghoreishi 2
  • Fatemeh Javadi 3
1 teacher of urmia university
2 Associate Professor of Urmia University
3 Ph.D. Student at Urmia University
چکیده [English]

In the contrary era that discovering the crimes and criminals is facilitated by development of technologies and progress of practical and scientific skills of the professional in criminology, the issue of proving murder by Qasamah has caused critiques of many legal scholars, however, considering Qasamah as a proof and evidence of guilt is accepted in Islam due to importance of human life and security of the Islamic society. Reversal of the results of presumption of innocence especially reversal of burden of proof, the right to detain the accused and reversal of impartiality of the judicial decision are issues that clearly show application of evidence of quilt in Qasamah. Therefore, by searching and studying the jurisprudential sources we can prove that Qasamah only proves blood money not retaliation (Qisas).

کلیدواژه‌ها [English]

  • evidence
  • Qasamah
  • Lawth
  • evidence of guilt
  • judicial evidence
-         ابن‌منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، چ3، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
-         اردبیلی، سید عبدالکریم موسوی(1423ق)،‌ فقه القضاء،‌ چ2، قم.
-         امامی، سید حسن(1342)، حقوق مدنی، انتشارات ابوریحان.
-         ـــــــــــــــ(بی‌تا)‌، حقوق مدنی،‌ تهران، انتشارات اسلامیه.
-  آشوری، محمد و دیگران(1364)، ترجمه نظام‌های بزرگ حقوقی معاصر اثر رنه داوید، چ1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-         بروجردی، آقا حسین طباطبایی(1429ق)، منابع فقه شیعه، مترجمان: مهدی حسینیان قمی و محمدحسین صبوری،‌ چ1،‌ تهران: انتشارات فرهنگ سبز.
-         بهرامی، بهرام(1392)، بایسته‌های ادله اثبات دعاوی حقوقی و کیفری، چ1، تهران: نگاه بینه.
-         جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1386)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چ3، تهران: گنج دانش.
-         ـــــــــــــــــــــــــ(1388)، ترمینولوژی حقوق، چ21، تهران: گنج دانش.
-         جوهری، اسماعیل بن حماد(1410ق)، الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة،‌ چ1،‌ بیروت:‌ دار العلم للملایین.
-         حسنی، زهرا(1388)، تبیین منطقی لوث و نحوه استفاده از قسامه در فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تبریز.
-         حسینی واسطی، سید محمد مرتضی(1414ق)،‌تاج العروس من جواهر القاموس،‌ چ1،‌ بیروت:‌ دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
-         حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی(1420ق)، ‌ تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة.(ط- الحدیثة)، چ1، قم: مؤسسه امام صادق}.
-         ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام،‌ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان،‌ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین،‌ چ1، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         حلّی، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف(1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد،‌ چ1،‌ قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-         حلّی، محقق، نجم‌الدین، جعفر بن حسن(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-         حلّی، مقداد بن عبداللّه سیوری(1403ق)، نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی;.
-         حیدری، سید علی‌نقی(1415ق)، اصول الاستنباط، چ2، قم: نشر حوزه علمیه قم.
-         خمینی، روح الله(1415ق)‌، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایأ، چ2، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
-         ــــــــــــــ(بی‌تا)، تحریر الوسیلة، چ1، قم: دار العلم.
-         دیانی، عبدالرسول(1385)، ادله اثبات در امور مدنی و کیفری، تهران: تدریس.
-         سعدی، ابوجیب(1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً،‌ چ2،‌دمشق:  دار الفکر.
-         سیاح، احمد(1384)، فرهنگ بزرگ جامع نوین، چ5، تهران: انتشارات اسلام.
-         شهید ثانی، زین الدین بن علی(1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام،‌ چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
-         شیروانی، علی(1385)، تحریر اصول فقه، چ2، قم: انتشارات دار العلم.
-         صدرزاده افشار، سید محسن(1385)، ادله اثبات دعوا در حقوق ایران، چ4، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-         الطریحی، شیخ فخرالدین(1408ق)، مجمع البحرین، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-         طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة،‌ چ3،‌ تهران:‌ المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
-         ــــــــــــــــــــــــــــ(1407ق)، الخلاف، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         عاملی، حرّ، محمد بن حسن(1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة،‌ چ1،‌ قم: مؤسسه آل البیت].
-         عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی(1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
-          فیومی، احمد بن محمد مقری(بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی،‌ چ1، قم: منشورات دار الرضی.
-         قریشی، سید علی اکبر(1412ق)، قاموس قرآن،‌ چ6،‌ تهران:‌ دار الکتب الإسلامیة.
-         قلی‌زاده، احمد(1379)،‌ واژه‌شناسی اصطلاحات اصول فقه، چ1، تهران:‌ بنیاد پژوهش‌های علمی فرهنگی نور الاصفیاء.
-         کاتوزیان، ناصر(1384)، اثبات و دلیل اثبات، چ2، تهران: میزان.
-         ـــــــــــــ(1388)، اثبات و دلیل اثبات، چ6، تهران: میزان.
-         گیلانی، فومنی، محمد تقی بهجت(1428ق)، استفتائات، چ1،‌ قم: دفتر حضرت آیت‌ا... بهجت.
-         ــــــــــــــــــــــــــــ(1426ق)،‌ جامع المسائل،‌ چ2، قم:‌ دفتر معظم‌له.
-         محقق داماد، مصطفی(1388)، قواعد فقه(بخش جزایی)، چ12، تهران: انتشارات علوم اسلامی.
-         ـــــــــــــــــــ(1362)، مباحثی از اصول فقه، چ1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
-         مکارم شیرازی، ناصر(1427ق)، استفتائات جدید،‌ چ2، قم: مدرسه امام علی‌بن‌ابی‌طالب}.
-         محمدی، علی(بی‌تا)، شرح اصول استنباط، چ3، قم: انتشارات دارالفکر.
-         مرتضوی، منصور(1388)، اصل برائت در نظام حقوقی ایران و مبانی فقهی آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
-         مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی(1389)، فرهنگ نامه اصول فقه، چ1، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی- معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
-         مشکینی، علی(1371)، اصطلاحات الاصول، چ5، قم: نشر الهادی.
-         مظفر، محمد رضا(1387)، أصول الفقه(با تعلیقه زارعی)، چ5، قم: بوستان کتاب.
-         ملکی اصفهانی، مجتبی(1379)، فرهنگ اصطلاحات اصول، چ1، قم: نشر عالمه.
-         نجف‌آبادی، حسین‌علی منتظری(1409ق)،‌ مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، چ1، قم:‌ مؤسسه کیهان.
-         نجفی، محمد حسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7،‌ بیروت:‌ دارإحیاء التراث العربی.
-         ولایی، عیسی(1387)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، چ6، تهران: نشر نی.
-         یزدی، سید مصطفی محقق داماد(1406ق)، قواعد فقه، چ12،‌ تهران:‌ مرکز نشر علوم اسلامی.
مقالات
-         اکبری و انصاری مقدم(1391)، اماره قانونی در حقوق کیفری، نشریه دانش و پژوهش حقوقی، دوره اول، ش1.
-         کاتوزیان، ناصر(1383)، ماهیت و اثر امارهی حقوقی، مجله دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی تهران، ش64.
-         دلشاد، ابراهیم(1388)،ماهیت و اثر فرض حقوقی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 39، ش4.
-         تدین، عباس(1388)، گسترهدلیل در دادرسی کیفری ایران و فرانسه، مجله حقوق دادگستری، ش678.
-         ساعی، سید محمدهادی و مریم ثقفی(1392)، بررسی اعتبار نظریه کارشناس از منظر فقه و حقوق، مجله حقوقی دادگستری، ش83.