بررسی تداخل دیات در حیات نباتی از منظر حقوق اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی

2 دانش‌آموخته سطح سه مکتب حضرت نرجس

چکیده

بحث تداخل دیات در زمان وقوع جنایت‌های متعدد موجب دیه، مطرح می‌شود. از جمله موارد اختلاف در تعیین دیه، جنایتی است که سبب قرار گرفتن فرد در زندگی نباتی شود. حیات نباتی حالتی شبیه مرگ است، اما به دلیل زنده بودن ساقة مغز، فعّالیت­های غیراختیاری فرد در حال انجام است و فرد، مرده محسوب نمی­شود و در صورت صدمه، علاوه بر آسیب قشر مغز، تمام یا برخی از اعضا و حواس و منافع این افراد نیز دچار آسیب می­شود. حال با توجّه به تلقّی نشدن زندگی نباتی به مرگ از یک سو و اصل عدم تداخل دیات در جنات­ها از سوی دیگر، ضروری است دیه مصدومین منتهی به مرگ قشر مغزی تعیین شود. هدف این پژوهش، اثبات این ادّعا است که این افراد مانند فرد دارای حیات بوده و دیة تمام صدمات وارده، طبق اصل عدم تداخل دیات باید محاسبه شود و در موارد تداخل دیه، طبق نظر فقها و مواد قانونی به قدر متیقّن از آن اکتفا کرد. ضمن اینکه وقوع هرگونه جنایتی نسبت به این بیماران در حالت حیات نباتی، جرم محسوب شده و به تبع، دیه تعیین می­گردد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1961115
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1444080

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of interference of blood money (Diyeh) in vegetative life from perspective of Islamic law

نویسندگان [English]

  • mohammad bagher gerayeli 1
  • Tahereh Enferadi Sarcheshmeh 2
1 Assistant professor at Al Mustafa International University, Mashhad
2 Graduated from the Third Level School of Islamic Seminary of Narjes
چکیده [English]

Interference of blood money occurs when more than one bodily harms entailing blood money are inflicted. One of the controversial cases in determining the blood money is the harm that causes the victim to go to vegetative life condition. Vegetative life is a condition similar to death but due to aliveness of the brainstem the unintentional activities of the person are going on and the victim is not really dead, and in the case of injury, in addition to harming the cerebral cortex all or part of the organs, senses and benefits of the person are damaged. Given that the vegetative life is not considered death on the one hand, and the principle of noninterference of the blood money on the other hand it is important to determine the blood money for those the injury of whom is ended to death of cerebral cortex. Our aim is to prove that these persons are similar to live people and their blood money for all injuries must be counted according to the principle of noninterference of blood money, and in the cases of interference according to opinions of the jurists and legal articles it must be confined to the certain cases. Moreover, inflicting any injury on these people in the condition of vegetative life is an offence and entails blood money.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • interference
  • blood money
  • injury
  • vegetative life
  • death of the cerebral cortex
 قرآن کریم
الف) منابع فارسی
-         آقایی‌نیا، حسین(1392)، جرایم  علیه اشخاص (جنایات)، چ11، تهران: نشر میزان.
-         حُسنی، محمود نجیب(1385)، رابطه سببیت در حقوق کیفری، ترجمه سیدعلی عباس­نیای زارع، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
-         زراعت، عباس(1395)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی- مبحث دیات، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
-         صافى گلپایگانى، لطف الله(1417ق)، جامع الأحکام، چ4، قم: انتشارات حضرت معصومه{.
-         گرجی، ابوالقاسم(1380)، دیات، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
-         میرمحمد صادقی، حسین(1392)، جرایم علیه اشخاص، چ12، تهران: نشر میزان.
ب) منابع عربی
-         ابن برّاج طرابلسی، عبدالعزیز(1406ق)، المهذّب، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
-         ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، چ3، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع/ دار صادر.
-         ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا(1404ق)، معجم مقائیس اللغه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
-         اردبیلى، احمد بن محمد(1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         اسدی حلّی، احمد بن محمد(1407ق)، المهذّب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         ـــــــــــــــــــــ(1409ق)‌، الرسائل العشر، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى;.
-         حسینی حلبی، ابن زهره حمزة بن علی(1417ق)، غنیه النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق7.
-         حسینى واسطى زبیدى، سیدمحمدمرتضى(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
-         حلّی، نجم‌الدین جعفر بن حسن(1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیه، چ6، قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.
-         ــــــــــــــــــــــــــ(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-         حلّی، یحیی بن سعید(1405ق)، الجامع للشرایع، قم: مؤسسة سید الشهداء7 العلمیه.
-         حمیرى، نشوان بن سعید(1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت: دارالفکر المعاصر.
-         خوانساری، سیداحمد بن یوسف(1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-         سعدى ابو جیب(1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً، چ2، دمشق: دار الفکر.
-         صاحب بن عباد، کافى الکفاة اسماعیل بن عباد(1414ق)، المحیط فی اللغه، بیروت: عالم الکتاب.
-         صدر، سیدمحمد(1420ق)، ماوراء الفقه، بیروت: دار الأضواء للطباعه و النشر و التوزیع.
-         طباطبایی حائرى، سیدعلى بن محمد(1418ق)، ریاض المسائل، قم: مؤسسة آل البیت].
-         طریحی، فخرالدین(1416ق)، مجمع البحرین،چ3، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
-         طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن(1407ق)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         طوسی، محمدبن حسن(1407ق)، تهذیب الاحکام، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
-         عاملى، محمدبن‌مکى(1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت: دار التراث/ الدارالإسلامیه.
-         عراقی، ضیاء الدین(1417ق)، نهایة الافکار، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-         فاضل هندی اصفهانی، محمدبن حسن(1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         فراهیدى، خلیل بن احمد(1410ق)، کتاب العین،  چ2، قم: نشر هجرت.
-         کلینی، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
-         محمود عبدالرحمن(بی‌تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه.
-         مدنی کاشانی، آقا رضا(1408ق)، کتاب الدیات، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         مشکینى، میرزاعلى(بی‌تا)، مصطلحات الفقه.
-         مصطفوى، حسن(1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
-         مقرى فیومى، احمد بن محمد(بی‌تا)،  المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دارالرضی.
-         موسوی خویی، سیدابوالقاسم(1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی;.
-         موسوى شریف مرتضى، على‌بن‌حسین(1405ق)، رسائل الشریف المرتضى، قم: دار القرآن الکریم.
-         نائینی، محمدحسین(1376)،  فوائد الاصول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         نجفى، محمدحسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
-         هاشمى شاهرودى، سیدمحمود(1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]، قم:  مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت].
ج) مقالات
-         آقابابائی بنی، اسماعیل(1393)، «تداخل دیات در جنایت منجر به زندگی نباتی»، فصلنامه فقه پزشکی، ش19 و 20.
-         امانی، حمیدرضا(1388)، «جنایت نسبت به بیمار مرگ قشر مغزی»، مجله حقوقی دادگستری، ش68.
-         رحمتی، محمد و محمود عباسی(1391)، «بررسی وضعیت حیات نباتی از منظر حقوق کیفری»، فصلنامه حقوق پزشکی، ش­21.
-         رحمتی، محمد و علی‌اکبر فرحزادی(1390)، «مطالعه مرگ مغزی از منظر فقه و حقوق جزا»،1390­، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، ش2.
-         سراجی، محمود(1389)، «ماهیت مرگ مغزی از نظر قرآن و روایات»، مجله علمی، پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، ش­4.
-         عسکری‌پور، حمید و المیرا نقی‌زاده باقی(1391)، «ضوابط تعیین دیه اشخاص واجد زندگی نباتی»، فصلنامه حقوق پزشکی، ش21.
قربانی، مرضیه، محمدرضا شادمانفر و محمدرضا قدوسی(1391)، «بررسی نحوه تعیین دیه در مصدومین منتهی به زندگی نباتی از دیدگاه قضات و پزشکان قانونی»، مجله علمی پزشکی قانونی، ش­2 و3.