ضابطه و حکم «اجتماع عرضی اسباب»

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه حقوق مؤسسه آموزش عالی مهر

چکیده

هرگاه چند عامل، خسارتی را ایجاد کنند، مسئله تعیین ضامن و تقسیم مسئولیت بین عوامل بروز می‌کند که در فروض مختلف قابل تصور است. فقها و حقوقدانان جهت تفکیک مباحث، اصطلاحات خاصی را جعل کرده‌اند و به تعریف آنها پرداخته‌اند که به دسته‌بندی مطالب کمک کرده است. از میان اصطلاحات مورد اشاره «سبب» جایگاه ویژه‌ای دارد. هرگاه چند «سبب» خسارت واحدی را به وجود آورند، اجتماع اسباب واقع می‌شود. فقها و حقوقدانان، اجتماع اسباب را در دو فرض مورد بررسی قرار داده‌اند که عبارت‌اند از اجتماع طولی اسباب و اجتماع عرضی اسباب. در این تقسیم‌بندی، نویسندگان معیار طولی و عرضی بودن اجتماع اسباب را مشخص ننموده و صرفاً به مصادیق و حکم آن اشاره کرده‌اند. از استقرای مصادیق اجتماع عرضی اسباب در متون فقهی و حقوقی، به نظر می‌رسد می‌توان دو معیار همزمانی در ایجاد عامل تلف و تجزیه‌ناپذیر بودن عامل ایجاد تلف را به عنوان ضابطه عرضی بودن اجتماع اسباب دانست و سایر مصادیق را از نوع اجتماع طولی اسباب محسوب نمود.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/2048298
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1552716

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The criterion and law of “transverse assembly of the causes

نویسنده [English]

  • Sayed Mohammad Aminzadeh
Assistant professor of faculty of law at Mehr Higher Educations Institution
چکیده [English]

When more than one cause inflict damage, the problem of determining the liable and sharing the liability among the causes arise that can have several forms. In order to separate and categorize the issues jurists and lawyers have created and defined special terms. Among the above mentioned terms “cause” has a special position. When more than one “cause” inflicts damage the problem of assembly of the causes arise. The jurists and lawyers have discussed the problem of assembly of the causes in two forms: longitudinal assembly and transverse assembly. In this categorization the scholars have not determined the criterion of being transverse or longitudinal; they have merely named its examples and canons. By exploring the examples of transverse assembly in jurisprudential and legal texts it seems that two criteria can be considered for determining transverse assembly: coincidence of the causes and inability of dissociation of the causes. Other forms of assembly are longitudinal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cause
  • principal
  • assembly of the causes
  • transverse cause
  • civil liability

مراجع

- ابن منظور، محمد بن مکرم(بی‌تا)، لسان العرب، ج1، بیروت: دارالفکر للطباعۀ و النشر و التوزیع.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1378)، حقوق تعهدات، ج1، چ3، تهران: گنج دانش.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1380)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- حلى، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(بی‌تا)‏، تذکرة الفقهاء(ط-القدیمة).
- ــــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‏.
- حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف اسدى(1387)‏، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج4، چ1، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- حلّى، محقق نجم الدین جعفر بن حسن(1408ق)‏، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج3و4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- خویی، سید ابوالقاسم موسوی(بی‌تا)، مبانی تکملۀ المنهاج‏، ج1، [بی‌جا].
- رشتی، میرزا حبیب‌الله(1322)، کتاب الغصب، تهران: نشر شیخ احمد شیرازی.
- شهید اول، محمد بن مکى عاملى‏(1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج3، چ2، قم: ‏دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، ج2و4، چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
- شهید ثانى، زین الدین بن على بن احمد عاملى‏(1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج12، چ1، قم: ‏مؤسسة المعارف الإسلامیة.
- عاملى، محمد بن حسن بن على(1409ق)‏، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ج19، چ1، قم: مؤسسه آل البیت:.
- عمید زنجانی، عباسعلی(1382)، موجبات ضمان: درآمدی بر مسئولیت و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، تهران: نشر میزان.
- قاسم‌زاده، سیدمرتضی(1383)، مبانی مسئولیت مدنی، تهران: میزان.
- قیاسی، جلال‌الدین(1375)، تسبیب در قوانین کیفری، چ1، قم: مؤسسه انتشارات مدین.
- کاتوزیان، ناصر(1386)، الزام‌های خارج از قرارداد(ضمان قهری)، مسئولیت مدنی، چ6، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- کرکى، محقق ثانى، على بن حسین عاملى(1414ق)‏، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج6، چ2، قم: مؤسسه آل البیت:.
- مراغى، سید میر عبدالفتاح بن على حسینى‏(1417ق)، العناوین الفقهیة، قم: جماعۀ المدرسین بقم مؤسسۀ النشر الاسلامی.
- مرعشی شوشتری، محمدحسن(1375)، «قاعده تسبیب»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، ش2.
- مقدس اردبیلى، احمد بن محمد(1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج14، چ1، قم:  دفتر انتشارات اسلامی.
- نجفى، محمد حسن(بی‌تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‏، ج41و43، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- حر عاملی، محمد بن حسن(1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ج27، چ1، قم: مؤسسه آل البیت:.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار