تحلیل منشأ خیار عیب با رویکرد تطبیقی در فقه و حقوق موضوعه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه اصفهان

2 دکتری تخصصی حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان

چکیده

«قرارداد»، همواره ساختاری برای رفع نیازهای مدنی و معیشتی انسان بوده است. این رفع نیاز با توجه به لازم بودن قراردادها تأمین می‌شود و از همین رو در سیستم‌های حقوقی متفاوت، بنا را بر لزوم قراردادها گذاشته‌اند. با وجود این انحلال‌ناپذیر بودن قراردادها همواره نافع نیست، گاهی قرارداد موجب ضرری نامشروع است که باید تدارک شود و گاهی چگونگی انجام آن مغایر با خواست متعاملین است. حق فسخ ناشی از خیار عیب یکی از اسباب فسخ معاملات است. در حقوق ایران پیرامون مبنای ایجاد خیار عیب اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد، گروهی مبنا را قاعدۀ لاضرر و گروهی شرط ضمنی عرفی می‌دانند. برخی نیز تا شش مبنای احتمالی برای این خیار بر شمرده‌اند. روشن شدن مبنای این خیار موجب می‌شود بدانیم شرط سلامت مفید تأکید است و یا تأسیس؟ با رفع عیب، خیار از بین می‌رود یا خیر؟ می‌توان صاحب کالای معیب را ملزم به رفع عیب کرد یا نه؟ این سؤالات و پاسخ احتمالی آنان، در مقاله پیش‌رو با رویکردی تطبیقی در فقه و حقوق موضوعه با تأملی در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و همچنین گریزی به مباحث ارزشمند شیخ انصاری مورد مداقه قرار داده شده است.
 
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگ ایران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگ ایران:
https://www.magiran.com/paper/2110239
 
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1613467
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The analysis of the origin of the “defect option” with a comparative approach in the Islamic jurisprudence and the statute law

نویسندگان [English]

  • mohammad javad heidarian 1
  • rasol mazaheri kohanestani 2
1 Bachelor of Laws, University of Isfahan, Faculty of Administrative and Economic Sciences
2 PhD in Private Law, University of Isfahan, Faculty of Administrative and Economic Sciences
چکیده [English]

“Contract” has always been a structure for meeting the civil and living needs of human beings. This need is met by the binding of the contracts, and therefore in different legal systems, the contracts are presumed as binding. However, the inability of dissolution of contracts is not always beneficial; sometimes the contract causes an illegal loss that must be repaired, and sometimes how it is done is contrary to the wishes of the parties. The right to terminate the contract due to “defect option” is one of the causes of dissolution of the contracts. There are many differences of opinion in the Iranian law about the basis for the creation of the defect option; some consider the basis to be the rule of “no harm” and some consider it a customary implicational option and some others have listed as many as six possible bases for this option. Clarifying the basis of this option makes us know whether the condition of being unharmed creates emphasis or establishment; whether the option abolishes by repairing the defect or not? Can the owner of the defective product be required to correct the defect or not? These questions and their possible answers are discussed in the present article with a comparative approach to the jurisprudence and statutory law, reflecting on the Convention on Contracts for the International Sale of Goods and also looking at the valuable discussions of Sheikh Ansari.

کلیدواژه‌ها [English]

  • presumption of binding
  • Convention on Contracts for the International Sale of Goods
  • option
  • defect
  • substantial violation
  • origin of the defect option
قرآن کریم
- اردبیلی، احمد ابن محمد(1403ق)، مجمع الفایده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- اصفهانی، محمد حسین(1418ق)، حاشیة المکاسب، تحقیق عباس محمد آل سباع، قم: محقق.
- انصاری، مرتضی(1411ق)، مکاسب، قم: امنشورات دارالذخایر.
- ــــــــــــــ(1419ق)، فرائد الاصول، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
- بهبهانی، محمد باقر(1375)، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، قم: موسسه العلامۀ المجدد الوحید البهبهانی.
- جبعی العاملی ، زین الدین(1390)، الروضه البهیۀ فی الشرح اللمعۀ الدمشقیه، تهران: مجد.
- الجزیری، عبدالرحمن(1413ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت: دارالکتاب العلمیه.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1393)، فلسفه عمومی حقوق بر پایه اصالت عمل: تئوری موازنه، تهران: گنج دانش.
- حلی، حسن ‌بن ‌یوسف(1414ق)، تذکرۀ الفقها، قم: موسسه آل‌البیت:.
- خمینی، سید مصطفی(1418ق)، خیارات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
- خوئی، ابوالقاسم(1377)، مصباح الفقاهة، قم: داوری.
- زنجانی، عمید(1386)، قواعد فقه؛ بخش حقوق خصوصی، تهران: سمت.
- سیمایی صراف، حسین(1380)، شرط ضمنی: پژوهشی در فقه، قانون مدنی ایران و قانون خارجی، قم: بوستان کتاب.
- صدر، محمد باقر(1364)، دروس فی علم الاصول، بیروت: دارالکتاب اللبنانی
- صفایی، حسین و جمعی از نویسنگان(1392)، حقوق بیع بین‌المللی، تهران: دانشگاه تهران.
- طباطبایی یزدی، محمد کاظم(1375)، العروة الوثقى، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
- طوسی، محمد(بی‌تا)، المبسوط، [بی‌جا].
- عبدی‌پور، ابراهیم و حمید رضا پرتو(1391)، «بحثی در عدم مطابقت حقوقی کالا و ضمانت اجراهای آن»، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش42.
- علیمرادی، امان‌الله(1384)، «قاعده نفی عسر و حرج»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، پیش‌شماره 3.
- عمید زنجانی، عباسعلی و ابوالفضل احمدزاده(ظ390)، «بررسی کلیات احکام خیارات»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش44.
- عیوضی، حمید(1386)، «مبانی خیارات از منظر فقها»، فصلنامه علوم اسلامی، ش2.
- فخار طوسی، جواد(1389)، در محضر شیخ انصاری، قم: نشر مرتضی.
- کاتوزیان، ناصر(1387)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: سهامی انتشار.
- کاشف الغطا، محمدحسین(1359)، تحریر المجله، نجف: مکتبۀ المرتصویه.
- کرکی، علی بن حسن(1411 ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل بیت:.
- گرایلی، محمد باقر و فرزانه کرمی(1393)، «بررسی تطبیقی رفع عیب کالا در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا»، پژوهش‌نامه فقه اسلامی و مبانی حقوق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن(1367)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: استقلال.
- محقق داماد، مصطفی(1388)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- ــــــــــــــــــــ(1390)، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مظفر، محمدرضا(1370)، اصول الفقه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- مکارم شیرازی، ناصر(1390)، قاعده لاضرر، سید محمدجواد لنگرودی، قم: مدرسۀ الامام علی بن ابی طالب7.
- میرزا نژاد جویباری، اکبر(1381)، «بحثی پیرامون مفهوم نقض اساسی قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کال (1980 وین) با مطالعه تطبیقی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش58.
- نجفی، علی بن عبدالحسین(بی‌تا)، حاشیه مکاسب، [بی‌جا]: مکتبۀ اکتبی النجفی.
- نجفی، محمد حسن بن باقر(1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: مکتبه الدرسیه.
- نراقی، احمد بن محمد مهدی(1375)، عواید الایام، قم: مکتبه بصیرتی.
- نهرینی، فریدون(1394)، ماهیت و آثار فسخ قرارداد در حقوق ایران، تهران: گنج دانش.
- نیکولاس، باری(1385)، «جایگاه عقد در قانون مدنی فرانسه»، ترجمه مصطفی السان، نشریه کانون، ش62.
- یزدانیان، علیرضا(1386)، قواعد عمومی مسئولیت مدنی، تهران: نشر میزان.
- Daniel Davison-Vecchione, Beyond the Forms of Faith: Pacta Sunt Servanda and Loyalty, University of London, Department of Law Students, October 31, 2014.
Hans Wehberg, Pacta Sunt Servanda, The American Journal of International Law, Vol. 53, No. 4 (Oct., 1959), pp. 775-786.