مجازات آدم‌ربایی در فقه امامیه و قوانین موضوعه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به آنکه دین مقدس اسلامی آزادی انسان‌ها را به عنوان یک اصل مسلّم پذیرفته است، سلب آزادی که مترادف آدم‌ربایی است از دیدگاه فقه اسلامی جرم محسوب شده و علاوه بر آنکه حرمت تکلیفی دارد استحقاق مجازات را نیز در پی دارد؛ ولی درمورد مجازات چنین جرمی بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند با توجه به اینکه از جمله شرایط مجازات حد سرقت حد نصاب در مال مسروق است که متفرع بر مالیت مالِ مسروق است، در مورد آدم‌ربایی با توجه به آنکه انسان مالیت ندارد نمی‌توان قائل به اجرای حد سرقت گردید. در مقابل برخی با تمسک به اطلاق آیات و روایات حد سرقت و قیاس اولویت بین حفظ جان و حفظ مال و اینکه مجازات قطع دست برای حفظ مال است پس به طریق اولی در آدم‌ربایی نیز جاری می‌شود، قائل به اجرای حد در مورد آدم‌ربایی شده‌اند. اما با توجه به ضعف سندی یا دلالی ادله و مخدوش بودن قیاس اولویت به خاطر عدم قطعیت مناط حد سرقت، سرایت حکم حد از سرقت اموال به سرقت افراد امکان‌پذیر نیست؛ حتی اگر شخص دزدیده شده کودک باشد و همراه وی مالی باشد که به حد نصاب برسد چون این مال در دست صاحب آن یعنی شخص دزدیده شده است. لیکن از جهت دیگر می‌توان به مضمون روایات مذکور عمل نمود و آن اینکه فروش انسان آزاد را جرمی مجزای از دزدی بدانیم که طبق روایات مذکور مجازات آن قطع دست است. برخی از فقها قطع دست در آدم‌ربایی را به خاطر عنوان افساد فی‌الارض می‌دانند که چون این نظریه پشتوانه روایی ندارد، قابل طرح نیست. منتها اگر آدم‌ربا به عنوان مصداقِ مفسد فی الارض شناخته شود باید مطابق احکام مجازات مفسد فی الارض، کیفر شود.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگ ایران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگ ایران:
https://www.magiran.com/paper/2110242
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1613470

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The punishment of kidnapping in Imamiah jurisprudence and the statute laws

نویسنده [English]

  • hojjat aziz allahi
PhD student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran
چکیده [English]

Given that the sacred religion of Islam has accepted the freedom of human beings as an indisputable principle, deprivation of liberty, which is synonymous with kidnapping, is considered a crime from the point of view of the Islamic jurisprudence, and in addition to prohibition entails punishment, but there is a difference of opinion among the jurists about the punishment of such a crime. Some argue that, given that one of the conditions for Hadd punishment for theft is the quorum in the stolen property, which depends on the financial value of the stolen property, in the case of kidnapping, given that the person is not property, the Hadd punishment of theft cannot be enforced. On the other hand, some hold that Hadd can be applied for kidnapping referring to the absoluteness of the Quranic Verses and Hadiths about theft and the comparison of priority between preserving life and preserving property and that the punishment of amputation is prescribed for preserving property, so all the more it is applied in kidnapping. However, due to the implicational or documentation weakness of the evidences and the distortion of the analogy of priority due to the uncertainty of the criterion of thefts Hadd, it is not possible to spread the Hadd punishment from stealing property to stealing people, even if the stolen person is a child carrying a property reaching the quorum with him, because this property is still in the hands of its owner. But from another aspect we can act according to the content of the above-mentioned Hadiths and that is to consider the sale of free human beings as a separate crime, which according to the mentioned narrations is punishable by amputation. Some jurists consider the amputation for kidnapping to be due to the title of “corruption of the earth”, but this theory cannot be proposed because is not supported by Hadiths. However, if the kidnapper is found to be a corruptor on earth, he must be punished according to the provisions of the punishment of the corruptor on earth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • kidnapping
  • theft
  • Moharabah
  • amputation
  • freedom of body
قرآن کریم(ترجمه مشکینی)
- ابن ادریس حلى، محمد(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
- ابن براج طرابلسى، عبد العزیز(1406ق)، المهذب، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
- ابن فارس، احمد(1404ق)‌، معجم مقائیس اللغة‌، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
- جزیرى، عبد الرحمن(1419ق)‌‌، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت:، چ1، بیروت: دار الثقلین.
- حر عاملى، محمد بن حسن(1409ق)، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت علیهم السلام،قم، چ 1.
- حر عاملى، محمد بن حسن(1412ق)، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة - منتخب المسائل، چ1، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
- حلى، یحیى بن سعید(1405ق)، الجامع للشرائع، چ1، قم: مؤسسة سید الشهداء7 العلمیة.
- حمیرى، نشوان بن سعید‌(1420ق)، ‌شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، چ1، بیروت: دار الفکر المعاصر.
- خمینى، سید روح‌اللّه(بی‌تا)، تحریر الوسیله، چ1، قم: دار العلم.
- خوانسارى، سید احمد(1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)‌، مفردات ألفاظ القرآن‌، چ1، سوریه: دار العلم/ الدار الشامیة.
- راوندى، قطب الدین(1405ق) ، فقه القرآن، چ2، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
- سبزوارى، سید عبد الأعلى( 1413ق)، مهذّب الأحکام، چ4، قم: المنار.
- شهید اول، محمد بن مکى(1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چ1، بیروت: دار التراث/ الدار الإسلامیه.
- شهید ثانى، زین الدین بن على(1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة(المحشّى‌ـ‌سلطان العلماء)، چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
- ــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
- ــــــــــــــــــــــــ(1414ق)، حاشیة الإرشاد، چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
- طباطبایى، سید على(1418ق)، ریاض المسائل(ط - الحدیثة)، چ1، قم: مؤسسۀ آل البیت:.
- طبرسى، فضل(1410ق)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، چ1ف مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
- طوسى، محمد(1407ق)، الخلاف، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ـــــــــــــ(بی‌تا)، الفهرست، المکتبة الرضویة، نجف اشرف،چ 1.
- ـــــــــــــ(1387ق)، المبسوط، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
- ـــــــــــــ(1400ق)، النهایة، چ2، بیروت: دار الکتاب العربی.
- علامه حلّى، حسن‌بن‌یوسف(1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1410ق)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، چ1، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، چ1، قم: مؤسسه امام صادق7.
- ــــــــــــــــــــــــــ(1421ق)، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
- علامه مجلسى، محمدباقر(1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل‌الرسول، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
- ـــــــــــــــــــــــ(1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
- فاضل لنکرانى، محمد(1422ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، چ1، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار:.
- فاضل مقداد(1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى. 
- فاضل هندى، محمد(1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- فیض کاشانى، محمد محسن(بی‌تا)، مفاتیح الشرائع، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
- گلپایگانى، سید محمد رضا(1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، چ1، قم: دار القرآن الکریم.
- گلدوزیان، ایرج(1380)، حقوق جزاى اختصاصى، چ7، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- محقق حلی، جعفر(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- ــــــــــــــــ(1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، چ6، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیه.
- محمود عبدالرحمن(بی‌تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة‌،[بی‌جا].
- مشکینى، میرزا على(‌1428ق)‌، مصطلحات الفقه‌، قم: الهادی.
- مصطفوى، حسن(1402ق)‌، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر‌.
- موریس نخله(2002م)، القاموس القانونیة الثلاثة، سوریه: منشورات الحلبى الحقوقیه.
نجفى، محمد حسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.