ماهیت شناسی اذن

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه اراک

2 استادیار دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

«اذن» از نهادهای مؤثر و بنیادین در فقه و حقوق ایران است که در مورد ماهیت آن اختلاف ‏نظر وجود دارد. بیشتر پژوهش‏ها و تحقیقات فقها و حقوق‌دانان در مورد اذن، به آثار و احکام اذن برمی‏گردد و به ندرت ماهیت حقوقی آن مورد تحلیل قرار گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی، توصیفی در پی پاسخ به این سؤال است که آیا اذن یک عمل حقوقی یک­طرفه(ایقاع) بوده و تحقق آن نیازمند انشاء است یا یک واقعه غیرانشایی است؟ نتایج تحقیق نشان می‏دهد در قانون مدنی، مقرره­ای که ماهیت این نهاد حقوقی را مشخص کند، وجود ندارد. برخی فقها و حقوق‌دانان بر این باورند که اذن، صرفاً اباحه محض است و در زمره عقود یا ایقاعات قرار نمی­گیرد. گروه دیگر معتقدند که اذن یک عمل حقوقی و ایقاع به شمار می‏آید. به نظر نگارندگان، عمل حقوقی از اراده انشایی حاصل می‏شود، ولی اراده آذن فاقد چهره انشایی است. اثری که بر اذن بار می­شود نیز در نتیجه اراده آذن نیست، بلکه شارع آن را جعل می‏کند، پس  باید اذن را واقعه حقوقی دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nature of Permission

نویسندگان [English]

  • Hosien Kaviar 1
  • Ebrahim Javanmard Farkhani 2
  • Hamid Miri 2
1 Assistant Professor at Department of law of Arak University
2 Assistant Professor Gonbad Kavous University
چکیده [English]

Permission is one of the most influential and fundamental institutions in Iranian jurisprudence and law, with its disagreement about its nature. Most of the jurisprudence and jurisprudence research has been done on permissible works and decrees, and its legal nature has rarely been analyzed. This descriptive-analytical paper seeks to answer the question of whether permitting is a one-sided legal act, namely, unilateral obligation, and whether its realization requires a revelation or a non-revelation. The results of the research show that in civil law, there is no regulation that defines the nature of this legal entity. Some jurists and jurists believe that permissiveness is purely a joke and not a matter of contract or indulgence. Others believe that permitting is a legal act. Legal action comes from the will of the will, but the will of permission lacks the face of the will. The effect of the permission is not the result of the will of the announcer but the fabric of the law, so it should be considered a legal event

کلیدواژه‌ها [English]

  • Permission
  • Confirmation
  • Nature of Permission
  • Legal Act
  • Legal Event
قرآن کریم
- ابن منظور، محمد­بن­مکرم(1405ق)، لسان العرب، ج13، چ1، قم: نشر ادب حوزه.
- اصفهانی، محمدحسین(1418ق)، حاشیه المکاسب، ج2، چ1، قم: مطبعه العلمیه.
- امامی، سیدحسن(1383)، حقوق مدنی، ج1، چ23، تهران: انتشارات اسلامیه.
- انصاری، محمدعلی(1415ق)، الموسوعۀ الفقهیۀ المیسره، ج1، چ1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- انصاری، مرتضی(1420ق)، المکاسب، ج3، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول.
- ایروانى، على بن عبد الحسین(1406ق)، حاشیه المکاسب، ج1،‌ چ1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‌.
- بجنوردى، سید حسن(1419ق)، القواعد الفقهیه، ج6، چ1، قم: نشر الهادی‌.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1387)، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چ2، تهران: گنج دانش.
- ــــــــــ(1382)، ترمینولوژی حقوق، چ13، تهران: گنج دانش.
- ــــــــــ(1368)، حقوق اموال‏، چ1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- ــــــــــ(1357)، دایرۀ المعارف حقوق مدنى و تجارت‏، چ1، تهران: چاپ بنیاد راستا.
- ــــــــــ(1396)، الفارق: دائره المعارف عمومی حقوق، چ3، تهران: گنج دانش.
- ــــــــــ(1380)، فلسفه حقوق مدنی، ج2، چ1، تهران: گنج دانش.
- حسینی مراغی، میرعبدالفتاح(1417ق)، العناوین الفقهیه، ج2، چ1، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
- حکیم، سید محسن(بی‏تا)، نهج الفقاهه، چ1، قم: انتشارات 22 بهمن‌.
- خوانساری، احمد(1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج3، چ2، تهران: مکتبۀ الصدوق.
- خوانساری، موسی­بن­محمد(1418ق)، منیۀ الطالب فی شرح المکاسب، ج1، چ1، تقریرات میرزای نائینی، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
- خویی، ابوالقاسم(بی­تا)، مصباح الفقاهه، ج2، چ1، قم: مکتبه الداوری.
- راغب اصفهانی، ابی­القاسم الحسین­بن­محمد(1404ق)، المفردات فی غریب القرآن، چ1، قم: دفتر نشر الکتاب.
- زبیدی، محمدمرتضی(بی­تا)، تاج العروس من جواهر القاموس، ج9، بیروت: مکتبه الحیاه.
- سنهوری، عبدالرزاق احمد(1390)، الوسیط فی شرح القانون­المدنی، ترجمه مهدی دادمرزی و محمدحسین دانش­کیا، ج1، چ2، قم: انتشارات دانشگاه.
- شفتى، سید محمد باقر‌(1409ق)، تحفه الابرار الملتقط من آثار الائمۀ الاطهار‌:، ج1، چ1، اصفهان: انتشارات کتابخانه مسجد سید‌.
- شهبازی، محمد حسین(1385)، مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی، چ1، تهران: مؤسسه مطالعات حقوقی فرزانگان دادآفرین.
- شهید ثانى، زین‌الدین بن على‌(1416ق)، تمهید القواعد، چ1، ‌قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌.
- ــــــــــــــــــــــــــــ(1410ق)، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیه، ج3، چ1، قم: انتشارات داوری.
- شهیدی، مهدی(1385)، حقوق مدنی: اصول قراردادها و تعهدات، ج2، چ4، تهران: انتشارات مجد.
- ــــــــــــ(1388)، حقوق مدنی: تشکیل قراردادها و تعهدات، ج1، چ7، تهران: انتشارات مجد.
- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم(1378ق)، حاشیۀ المکاسب، چ1، تهران: دارالمعارف الاسلامیه.
- ـــــــــــــــــــــــــــــ(1376)، سؤال و جواب(فارسی)، تحقیق: مصطفی محقق­داماد، چ1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- فصیحی­زاده، علی­رضا(1380)، اذن و آثار حقوقی آن، چ2، قم: انتشارات بوستان کتاب.
- فیض، علی‏رضا(1369)، مبادى فقه و اصول‏، چ4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- قاسم­زاده سید مرتضی و خسروی فارسانی علی(1385)، «مسئولیت مدنی آخذ بالسوم در فقه و قانون مدنی»، فصل نامه دیدگاه­های حقوقی، ش41-40، ص72-59.
- قدیری، محمد حسن(1418ق)، کتاب البیع، تقریر بما افاده آیۀ ­الله العظمی الامام ­الخمینی، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
- کاتوزیان، امیر ناصر(1382)، حقوق مدنی: اموال و مالکیت، چ7، تهران: نشر میزان.
- ــــــــــــــــــ(1387)، حقوق مدنی: ایقاع، چ4، تهران: نشر میزان.
- ــــــــــــــــــ(1389)، دوره حقوق مدنی: عقود معین: عقود اذنی - وثیقه های دین، ج4، چ6، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- ــــــــــــــــــ(1383)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ10، تهران: نشر میزان.
- کاشف­الغطاء، محمدحسین(بی­تا)، تحریر المجله، ج4، چ1، نجف: مکتبه النجاح.
- ــــــــــــــــــــــ(1366ق)، وجیزه الاحکام، ج2، چ2، نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
- محقق­داماد، مصطفی و همکاران(1379)، حقوق قراردادها در فقه امامیه، ج1، چ1، تهران: انتشارات سمت.
- مصطفوی، حسن(1385)، التحقیق فی کلمات القرآن، ج4، چ1، تهران: مرکز نشر آثار علّامه مصطفوی.
- ملیحی، سید مصطفی(1396)، «مفهوم شناسی اذن و آثار آن در فقه امامیه با تکیه بر آیات و روایات»،مجله پژوهش دینی، ش35، ص:54-65.
- موسوی­خمینی، روح­الله(1410ق)، کتاب البیع، ج2، چ4، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
- ـــــــــــــــــــ(1418ق) کتاب البیع(تقریرات خرم آبادی)، چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
- نجفی، محمدحسن(بی­تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج27، چ3، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى(1417ق)، ‌عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام‌، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌.
- فخلعی، محمد تقی و همکاران(1393)، تحلیل فقهی شخصیت حقوقی، آموزه­های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش9، ص:30-3.
- فخلعی، محمدتقی و علی­اکبری بابوکانی، احسان(1393)، پژوهشی فقهی در مالیت و مالکیت خبر در رسانه­های جمعی و حقوق ناشی از آن، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، س46، ش96، ص: 132-105.
- کاتبی، حسینقلی(1387)، حقوق تجارت، چ12، تهران: کتابخانه گنج دانش.
- کاتوزیان، ناصر(1383)، اعمال حقوقی: قرارداد- ایقاع، چ9، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
- ـــــــــــــ(1382)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چ37، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- ـــــــــــــ(1383)، دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت، چ8، تهران: میزان.
- لنکرانی، محمد فاضل(1416ق)، القواعد الفقهیه، چ1، قم: چاپخانه مهر.
- محقق داماد، سید مصطفی(1406ق)، قواعد فقه، ج1و2، چ12، تهران: مرکز نشر علوم انسانی.
- مطهری، مرتضی(1368)، نظری به اقتصاد اسلامی، چ1، تهران: انتشارات صدرا.
- مکارم شیرازی، ناصر(1411ق)، القواعد الفقهیه، ج2، چ3، قم: مدرسه امیرالمومنین7.
-ــــــــــــــــــ، استفتائات، قابل وصول به صورت آنلاین در:https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=&mid=260641
- موسوی خمینی، سید روح‌الله(بی‌تا)، تحریر الوسیله، ج2، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
- نصیری، مرتضی(1379)، استفاده از فرصت­های شغلی در شرکت­های ایرانی، فصلنامه تأمین اجتماعی، س2، ش4، ص: 186-173.
- ــــــــــــــ(1382)، مبانی حقوقی تأمین اجتماعی در ایران، چ1، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود(1374)، احکام فقهی کاهش ارزش پول، فقه اهل بیت:، ص: 98-52.
- یوسفی، احمدعلی(1377)، پول جدید از نگاه اندیشمندان، فقه اهل البیت:، س4، ش16، ص:150-108.
-  Campbell, Joseph Charles,(2014), Fiduciary Relationships in a Commercial Context, Sydney Law School Research Paper No. 14/26, 1- 69.
-  Martin, Elizabeth A.(1384), Dictionary of law, Fifth edition, Oxford: university press.
-  Miller, Paul B.(2011), A Theory of Fiduciary Liability, McGill Law Journal / Revue de droit de McGill, vol. 56, n° 2, 235- 288.
-  Nosworthy, Beth.(2010), Directors’ fiduciary obligations: Is the shareholder an appropriate beneficiary?, Australian Journal of Corporate Law, Vol. 24, No. 3, 282- 307.
-  Radan, Peter, Stewart, Cameron,(2010), Principles of Australian Equity and Trusts, Chatswood: LexisNexis.
-  Smith, Gordon.(2002), The Critical Resource Theory of Fiduciary duty, Vanderbilt Law Review, Vol. 55, 1399- 1497.
Williamson, Oliver E.(1985), The Economic Institutions of Capitalism Firms, Markets, Relational Contracting, Newyork: Free Press.