بازپژوهی ادله فقهی تقلید از مجتهد متجزی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانش آموخته دانشگاه سیستان و بلوچستان و مدرس مدعو مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه های مختلف

2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی/دانشگاه سیستان و بلوچستان/ایران

3 دانشیار دانشگاه یزد

چکیده

تمامی مردم جامعه اسلامی نیازمند رجوع به عالم دینی هستند، این عالمان در صورتی که از اجتهاد مطلق برخوردار باشند با فرض دارا بودن سایر شرایط، امکان جواز رجوع به چنین عالمی محل اجماع فقیهان است، اما با وجود اجتهاد مطلق، آیا امکان تقلید از مجتهد متجزی از منظر فقه استدلالی وجود دارد یا خیر؟ در این زمینه، سه قول اصلی میان فقیهان امامیه وجود دارد، دیدگاه اول اجتهاد مطلق را در مرجعیت شرط می­داند. برخی دیگر بیان می­دارند اجتهاد متجزی به نحو مطلق کفایت می­کند و دیدگاه سوم قائل است که در حالت عدم دسترسی به مجتهد مطلق، تقلید از مجتهد متجزی جایز است. یافته­های این پژوهش که به شیوه­ توصیفی، تحلیلی صورت گرفته است با استناد به سیره­ عقلا و آیه 122 سوره توبه و با توجه به مناقشاتی که به ادله لزوم اشتراط اجتهاد مطلق در مرجع تقلید، وارد می­گردد، اثبات می­کند که امکان تقلید از مجتهد متجزی به نحو مطلق وجود دارد، لذا قول دوم بر دو قول دیگر رجحان دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Re-studying the jurisprudential arguments of following the partial mujtahid

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Mahdi Saber 1
  • mohammadreza kaykha 2
  • ali tavallaei 3
1 University Of Sistan and Baluchestan
2 Associate Professor at Department of Jurisprudence and basics of Islamic Law, Sistan and Baluchestan University
3 Associate Professor at Yazd University
چکیده [English]

All the people of the Islamic society need to refer to the religious scholars. These scholars, if they have absolute ijtihad, assuming that they have other conditions, the possibility of referring to them is the place of consensus of the jurists, but in the case of accessibility of absolute mujtahid, is it possible to follow the partial mujtahid according to reasoned jurisprudence? There are three main ideas about the question among the Imamiiah jurists; the first view considers absolute ijtihad as a condition in competence for reference. Some others state that partial ijtihad is absolutely sufficient, and the third view holds that in the absence of an absolute mujtahid, referring to a partial mujtahid is permissible. The findings of this research, which has been done in a descriptive and analytical manner, based on the attitude of the wise and verse 122 of Surah Al-Tawbah, and with regard to the controversies that arise over the reasons for the necessity of absolute ijtihad in the jurist to be followed as Marja', prove that it is absolutely possible to refer to a partial mujtahid. Therefore, the second viewpoint is preferable to the others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reference of following
  • absolute ijtihad
  • partial ijtihad
- آملى، میرزا هاشم(1395ق)، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (مجمع الأفکار)، چ1، قم: المطبعة العلمیه.
- اصفهانى(کمپانی)، محمد حسین(1374ق)، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (نهایة الدرایة)، در یک جلد، قم: کتابفروشى سید الشهداء7.
- بجنوردى، سید حسن(بی‌تا)، الاجتهاد و التقلید(منتهى الأصول)، چ2، قم: کتابفروشى بصیرتى.
- حسینی تفرشى، سید مصطفى بن حسین(1418ق)،نقد الرجال، 5 جلد، چ1، قم: مؤسسه آل البیت:.
- حر عاملى، محمد حسن(1409ق)،وسائل الشیعه، ج 27، قم: مؤسسه آل البیت7.
- خراسانى، محمد کاظم بن حسین(1409ق)، قاعدة الضرر و الاجتهاد و التقلید(کفایة الأصول)، چ1، قم: مؤسسه آل البیت:.
- خویى، سید ابوالقاسم موسوى(1418ق(الف)، التنقیح فی شرح العروة الوثقى، الاجتهاد و التقلید، تحت اشراف جناب آقاى لطفى، قم
- ـــــــــــــــــــــــــــ(1419ق)، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید(دراسات)، چ1، قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت:.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1418ق(ب)،موسوعة الإمام الخویی، ج1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی;.
- سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413ق)، مهذّب الأحکام، ج1، قم: مؤسسۀ المنار.
- سعدى ابوجیب(1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، ج2، دمشق: دارالفکر
- طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم(1409ق)،العروة الوثقى، ج1، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- ــــــــــــــــــــــــــــــــ(1419ق)،العروة الوثقى، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم(1422ق)، العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی;، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;.
- طوسى، محمد بن حسن(1407ق)،تهذیب الأحکام، ج4، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
- ـــــــــــــــــــــــ(1427ق)،رجال الشیخ الطوسی، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- علوى، سید عادل(1421ق)، القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید، ج1، قم: انتشارات کتابخانه و چاپخانه آیة الله مرعشى نجفى;.
- فاضل لنکرانى، محمد(1414ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- فیروزآبادى، سید مرتضى حسینى یزدى(1400ق)، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید، ج4، قم: کتابفروشى فیروزآبادى.
- کلینى، محمد بن یعقوب(1429ق)، الکافی، ج1، قم: دار الحدیث.
- مرتضوی لنگرودى، سید محمد حسن(1412ق)، الدر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید، ج 1، قم: مؤسسه انصاریان
- مطهری، مرتضی و دیگران(1341)، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، ج2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- منتظری، حسینعلى(1409ق)،مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمه محمود صلواتى و ابوالفضل شکورى، ج1، قم: مؤسسه کیهان.
- موسوی خمینی، سید روح الله(1423ق)، ولایت فقیه، چ12، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;.
- نجاشى، ابوالحسن، احمد بن على(1407ق)، رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- نراقى، میرزا ابوالقاسم بن محمد بن احمد(1422ق)، شعب المقال فی درجات الرجال، ج2، قم: کنگره بزرگداشت نراقى;.
- نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى(1415ق)،مستند الشیعة فی أحکام الشریعه، اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
- هاشمی شاهرودى، سید محمود(1423ق)،موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت:، 11 جلد، ج1، قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت:.