اثر «نهی» نسبت به معاملات از منظر اصول فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 استاد دانشکده فقه و الهیات دانشگاه مازندران

چکیده

صاحب‌نظران علم اصول راجع به اثر نهی در معاملات کاملاً اتفاق‌نظر ندارند، اما کمتر معتقد به عدم تأثیر نهی بر معامله می‌باشند. اکثر آنان معتقدند، هنگامی که نهی بر نتیجه و یا به مسبب تعلق گیرد موجب بطلان و فساد معامله می‌‌شود. از نظر حقوقی گاهی مقنن ضمانت اجرای نهی را بطلان و گاهی عدم نفوذ تعیین می‌نماید. در برخی موارد هم با بیان عبارتی مانند «ممنوع است»، «مجاز نیست»، «نباید» و... مخالفت خویش را با انجام عمل اعلام می‌دارد، ولی از تصریح دقیق ضمانت اجرا و اثر نهی در موارد اخیر امتناع می‌ورزد. در این‌صورت، این پرسش مطرح است که صرف ورود نهی بر معامله، باعث بطلان آن می‌گردد و اثری بر توافق طرفین بار نیست؟ یا بالعکس، وفق اصل صحت به جهت عدم حکم صریح مقنن، باید معامله را صحیح پنداشت؟ در این مقاله به طور تحلیلی و توصیفی، چنین بررسی شده است که از لحاظ حقوقی، بین اثر نهی، هنگامی که متعلق آن شرایط اساسی و ارکان معامله می‌باشد با مواردی که متعلق نهی، شرایطی غیر از ارکان و بطور اطلاق وارد می‌گردد، تفاوت وجود دارد و حسب دسته‌بندی و معیار ارائه شده، گاه ضمانت اجرای نهی، بطلان است و گاهی هم ضمانت اجراهای دیگری مانند قابل بطلان و حتی بی‌تأثیر را دارد، لیکن از نظر اصولی‌ها اساساً نهی تکلیفی، دلالت بر بطلان دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The survey of Forbidden Effect on transactions from perspective of jurisprudence and Iranian law

نویسندگان [English]

  • seyyed Hasan hosseini Moghaddam 1
  • ali akbar izadi fard 2
1 university of mazandaran
2 university of mazandaran
چکیده [English]

The scholars of the fundamentals disagree on the effect of prohibition on trading, but are less convinced of the effect of prohibition on trading. Most of them believe that when it comes to the result or the cause it causes the transaction to be canceled and corrupted. From a legal point of view, the legislature sometimes invalidates the guarantee of enforcement and sometimes does not. In some cases, he also expresses his disagreement with the act by saying, "Forbidden, not allowed, should not, ..." In this case, the question arises whether the mere entry of the transaction will invalidate the transaction and not affect the agreement of the parties? Or, on the contrary, in keeping with the principle of authenticity for the sake of the explicit mandate of the legislator, should the transaction be considered correct? In this analytical and descriptive article, it has been examined that the legal difference between the prohibition effect when it belongs to the underlying conditions and the basis of the transaction is different from the cases where the prohibition applies to conditions other than the essentials and to the extent applicable. Depending on the category and criteria presented, it is sometimes a guarantee of non-cancellation and sometimes other guarantees such as cancellation and even ineffective. But, in principle, there is basically a duty to forbid impeachment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The effect of the prohibition
  • treatment
  • invalidity
  • staff
  • validity

مراجع

- اسکینی، ربیعا(1375)، حقوق تجارت تصفیه و ورشکستگی، چ1، تهران: انتشارات سمت.
- امامی سید حسن(1368)، حقوق مدنی، ج1، چ8، تهران: انتشارات اسلامیه.
- انصاری، مرتضی(بی‌تا)، مطارح الانظار، ج1، قم: موسسه آل‌البیت:.
- آخوند خراسانی، محمد کاظم(1409ق)، کفایۀ الاصول، ج1، قم:  موسسه آل البیت:.
- آملی، میرزا هاشم(1395ق)، مجمع الافکار، ج2، قم: چاپخانه علمیه.
- جبعی عاملی، محمد بن مکی(بی‌تا)، القواعد و الفوائد، ج1، قم:  کتابفروشی مفید.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1388)، دایره المعارف حقوق مدنی و تجارت، چ1، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1387)، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چ2، تهران: گنج دانش.
- ـــــــــــــــــــــــــــ(1387)، مسبوط در ترمینولوژی، ج5، چ1، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1367)، مقدمه علم حقوق، چ5، تهران: گنج دانش.
- ـــــــــــــــــــــــــــ(1368)، ترمینولوژی حقوق، چ4، تهران: گنج دانش.
- حائری شیخ عبدالکریم(بی‌تا)، الفوائد، ج1، قم: چاپخانه مهر.
- حکیم سید محسن(1408ق)، حقایق ‌الاصول، ج1، قم: انتشارات بصیرتی.
- حمیتی واقف، احمد علی(1388)، حقوق مدنی(3)، چ1، تهران: دانش نگار.
- حیدری، سید علی نقی(1413ق)، اصول الاستنباط، ج1، قم:  نشر مدیریت حوزه علمیه.
- خویی، سید ابوالقاسم(1417ق)، الهدایۀ الاصول، ج2، قم:  نشر مؤسسه صاحب الامرأ.
- زراعت عباس(1385)، «دلالت نهی بر فساد منهی عنه و نظریه بطلان» مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، ش12، ص100-75.
- سبحانی تبریزی جعفر(1381)، الموجز فی اصول الفقه، ترجمه مسلم قلی‌پور، چ2، قم:  انتشارات قم.
- شهیدی مهدی(1377)، تشکیل قراردادها و تعهدات، ج1، تهران: نشر حقوق‌دانان.
- شهیدی مهدی(1386)،‌ حقوق مدنی(3)، چ10، تهران: مجد.
- صالحی مازندانی، محمد علی(1385)، شرح کفایۀ الاصول، ج3، چ1، قم:  ناشر صالحان.
- صدر سید محمد باقر (۱۴۱۸)، دروس فی علم الاصول، ج۲، چ5، قم:  نشر اسلامی.
- صفایی، سید حسین(1387)، قواعد عمومی قراردادها، ج2، چ6، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- صفایی سید حسین و اسدالله امامی (1388)، مختصر در حقوق خانواده، چ21، تهران: نشر میزان.
- صفایی سیدحسین(1389)، حقوق مدنی جلد اول، اشخاص و اموال، چ12، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- طوسی، ابوجعفر محمد(1417ق)، العده، ج1، قم:  چاپخانه ستاره.
- فاضل لنکرانی، محمد(1385)، ایضاح الکفایه، ج3، تعلیقه سید محمد حسینی، چ4، قم: انتشارات نوح.
- قاسم‌زاده سید مرتضی(1388)، اصول قراردادها و تعهدات، چ13، تهران: نشر دادگستر.
- قاسمی حامد عباس(1389)، حقوق مدنی، شرایط اساسی عقد، چ1، تهران: انتشارات دراک.
- کاتوزیان، ناصر(1372)، قواعد عمومی قراردادها، ج1، چ2، تهران: بهمن برنا.
- ــــــــــــــ(1375)، دوره مقدماتی حقوق خانواده، چ1 تهران: نشر یلدا.
- ـــــــــــــــ(1381)، حقوق مدنی، اعمال حقوقی، چ8، تهران: سهامی انتشار.
- ــــــــــــــــ(1383)، درس‌هایی از عقود معین، ج1، چ6، تهران: گنج دانش.
- ـــــــــــــــــ(1387)، کلیات حقوق، چ3، تهران: سهامی انتشار.
- محقق حلی، ابوالقاسم جعفر بن حسن(1403ق)، معارج الاصول، قم:  نشر موسسه آل البیت:.
- محمدی، ابوالحسن(1383)، مبانی استنباط حقوق، چ18، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- محمدیف ابوالحسن(1389)، قواعد فقه، چ11، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- مظفر، محمد رضا(1373)، اصول فقه، ج1، قم: انتشارات اسماعیلیان.
- موسوی بجنوردی، سید محمد(1385)، علم اصول، چ1، تهران: انتشارات مجد.
- موسوی خمینی، سید روح الله(1383ق)، تهذیب الاصول، ج3، قم:  نشر اسماعیلیان.
- میرزای قمی، ابوالقاسم(1387ق)، قوانین الاصول، ج1، قم: کتابفروشی علمیه.
- نائینی، محمد حسین(1368)، اجود التقریرات، ج1، قم: انتشارات مصطفوی.
- ــــــــــــــــــ(1417ق)، فوائد الاصول، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- وحید بهبهانی، محمد(1415ق)، الفوائد الحاریه، ج1، قم: نشر مجمع الفکر اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار