تأملی در مجازات‌های تبعی در حقوق کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

2 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق جزا و جرم‌ شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

چکیده

گاه اهمیت جرم و یا شرایط مجرم به‌گونه‌ای می‌باشد که قانون‌گذار در کنار اجرای مجازات اصلی و تکمیلی با وضع مقرراتی، گونه‌ای دیگر از کیفرها با اثر محرومیت از برخی حقوق اجتماعی را ایجاد نموده که اجرای قهری این کیفرها از بعد حقوقی و اجرایی می‌تواند با چالش‌هایی روبرو شود. این مقاله باهدف بررسی چالش‌های مجازات‌های تبعی در حقوق کیفری ایران و سیر فرآیند تقنینی آن از نسخ مجازات‌های تبعی تا احیاء مجدد مجازات‌های تبعی، با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه رسیده است که؛ مجازات‌های تبعی دارای چالش‌های متعدد حقوقی و اجرایی می‌باشد که ازجمله آن‌ها می‌توان به غیرقابل تخفیف و تبدیل بودن مجازات‌های تبعی، محرومیت دائمی از برخی حقوق اجتماعی، نامساوی و غیرقابل انعطاف بودن مجازات‌های تبعی، طولانی بودن مدت رفع سوءپیشینه کیفری، عدم حذف از سجل قضایی، اعمال مجازات‌های تبعی پس از توقف کیفرهای سالب حیات و حبس ابد، عدم پیش‌بینی مرجع خاص در اتمام مجازات‌های تبعی، اعمال مجازات‌های تبعی بر اساس قانون لاحق، عدم اعمال مجازات‌های تبعی برای شخص غایب و عدم پیش‌بینی گذشت شاکی بعد از اجرای حکم اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reflection on Subordinate Punishments in the Iranian Criminal Law

نویسندگان [English]

  • babak pourghahramani 1
  • Mehrdad Teymouri 2
1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh, Iran
2 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh, Iran
چکیده [English]

Sometimes the importance of the crime or the circumstances of the offender is such that the legislator, in addition to enforcing the main and supplementary punishment by enacting regulations, has created other types of punishments with the effect of deprivation from some social rights. This article aiming to investigate the challenges of subordinate punishments in the Iranian criminal law and its legislative process from the abolition of subordinate punishments to the revival of subordinate punishments, using library documents and resources by a descriptive and analytical method has reached the conclusion that subsequent penalties have numerous legal and administrative challenges, including irrevocability and irreducibility of subordinate punishments, permanent deprivation from some social rights, inequality and inflexibility of subordinate punishments, long period of elimination of criminal record, non-removal from judicial record, application of subordinate punishments after stopping of life sentences and life imprisonments, non-determination of a special source for completion of subordinate punishments, the application of subordinate punishments according to the subsequent law, non-application of subordinate punishments for the absent person and non-prediction of the plaintiff's pardon after the execution of the sentence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subordinate punishments
  • deprivation from social rights
  • bad background
  • restoration of dignity
  • قرآن کریم

    نهج‌البلاغه

    • اسکندری، محمد رضا(۱۳۸۲)، «بررسی ماده ۶۲ مکرر قانون مجازات اسلامی»(محرومیت‌های اجتماعی)، ماهنامه دادرسی، س7، ش۴۰.
    • استفانی، گاستون، لواسور، ژرژ، بولک، برنار(۱۳۷۷)، حقوق جزای عمومی، ترجمه حسن دادبان، چ1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
    • پورقهرمانی، بابک(۱۳۹۲)، «مجازات‌های تکمیلی در آیینه قانون جدید مجازات اسلامی»، همایش منطقه‌ای آسیب‌شناسی قانون مجازات اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
    • توجهی، عبدالعلی(1396)، آسیب‌شناسی قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، چ4، تهران: انتشارات مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
    • جعفری ندوشن، علی‌اکبر(۱۳۸۳)، مطالعه تطبیقی اعاده حیثیت در حقوق کیفری ایران و فرانسه، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد حقوق جزا، دانشگاه امام صادق}.
    • حبیب‌زاده، محمد جعفر و محسن شریفی(۱۳۹۴)، اعاده حیثیت در مقررات کیفری ایران: بود‌ها و باید‌ها، فصل‌نامه حقوقی دادگستری، س79، ش۹۱.
    • حیدری دهاقانی، فرانک و محمد نوذری(۱۳۹۷)، «بررسی مبانی فقهی حقوقی اعاده حیثیت در امور کیفری»، فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، س11، ش۲۲.
    • خالقی، ابوالفتح(۱۳۸۴)، «مجازات نیمه پنهان»، فصلنامه بصیرت، س12، ش34.
    • دانش‌پژوه، وهاب(۱۳۷۸)، محرومیت از حقوق اجتماعی در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه امام صادق}.
    • ساجدی‌نژاد، سید حامد(1390)، تحلیل فقهی حقوقی مجازات محرومیت از حقوق اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، جامعه المصطفی, العالمیه.
    • سلمان‌پور، حسن و عباس کاظمی(۱۳۹۵)، «تحولات تقنینی اعاده حیثیت در حقوق کیفری ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، س8، ش1.
    • سلیمی، صادق(۱۳۷۹)، «مجازات‌های تبعی در حقوق کیفری ایران»، مجله کانون وکلا، ش17.
    • شجاعی، فاطمه(۱۳۹۲)، حقوق شهروندی مجرمان پس از دوران محکومیت، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته حقوق بشر، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
    • صالحی مقدم، مهدی و همکاران(۱۳۹۷)، «چالش‌های فقهی تحمیل مجازات تبعی و تکمیلی بر مرتکبان جرائم حدی و قصاص»، دو فصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، ش16.
    • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر(۱۳۸۲)، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، چ3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر(۱۳۸۷)، حقوق اساسی، چ9، تهران: انتشارات میزان.
    • عبداللهی، افشین(1399)، ارزیابی مقررات مربوط به اعاده حیثیت در قانون مجازات اسلامی 1392، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره دوازدهم، ش2.
    • علی‌آبادی، عبدالحسین(1368)، علوم جنایی، ج2، تهران: انتشارات فردوسی.
    • عینی، محسن(۱۳۸۵)، «گامی کوتاه در راه اعاده حیثیت: بررسی و نقد ماده ۶۲ مکرر قانون مجازات اسلامی و تبصره‌های آن»، فصلنامه مفید، دوره 12، ش55.
    • غلامی، حسین(۱۳۸۶)، تکرار جرم، تهران، انتشارات میزان، چاپ اول.
    • کاوادینو، دیگنان(۱۳۸۴)، «توجیه یا دلیل‌آوری برای مجازات»، ترجمه علی صفاری، مجله تحقیقات حقوقی، ش42.
    • رستمی غازانی، امید و رضا واعظی(۱۳۹۰)، «مجازات تبعی در فقه امامیه»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش55.
    • مشکوری نجفی، احمد(۱۳۵۹)، بررسی تطبیقی کیفرهای تبعی و تکمیلی در حقوق ایران و فرانسه، رساله دکتری رشته حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه تهران.
    • مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۸۳)، تعزیر و گستره آن، چ1، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب}.
    • منتظری، حسینعلی(۱۴۰۹ق)، دراسات فی ولایۀ الفقیۀ و فقه الدولۀ الاسلامیۀ، ج۲، چ2، قم: المرکز العالمی للدراسلت الاسلامیه.
    • واحدی‌زاده، جواد و سید محمد جباری(۱۳۹۲)، «جایگاه مجازات‌های تبعی در نظام کیفری اسلام»، فصلنامه تعالی حقوق، دوره5، ش5.

     همایی‌چراغی، پیمان و همکاران(1398)، «بررسی کرامت ذاتی انسان در مجازات‌های محرومیت از حقوق اجتماعی»، فصلنامه تعالی حقوق، ش5.