نسبت قاعده فقهی « حرمت تنفیر از دین » با حکم حکومتی در تحدید مجازات های بدنی حدی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحققیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پویایی فقه شیعه در پرتو ظرفیت های بالقوه حکم حکومتی و توجه بیش از پیش به عناوین ثانوی است. اعمال مجازات های بدنی( رجم، تازیانه، قطع عضو و اعدام ) به عنوان حد، مغایر تعهدات حقوق بشری نظام جمهوری اسلامی ایران دانسته شده و واکنش هایی را در پی داشته است. حاصل این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، بیانگر آن است که با توجه به قاعده فقهی حرمت تنفیر از دین و گرایش های جهانی بر عدم اعمال مجازات های بدنی، امکان تحدید مجازات های مذکور وجود دارد. اگر چه مقتضای حکم اولی،ثبات و تبدیل ناپذیری مجازات های های بدنی، اما با توجه به نظرهای تفسیری نهادهای حقوق بشری و چالش های موجود، صدور حکم حکومتی بر مبنای« حرمت تنفیر از دین »، امکان پذیر و به طور موقت قابل اثبات است و حاکم اسلامی در تحدید مجازات های بدنی، اختیار دارد. دادگاه های ایران با تشخیص ولی فقیه، می توانند اعمال مجازات های بدنی را به حداقل رسانده و موجب اجتناب از مسئولیت بین المللی دولت و حفظ مصالح نظام شوند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The relationship between the jurisprudential rule of "prohibition of inciting hatred of religion" and the governmental edicts on limiting corporal Hadd punishments

نویسندگان [English]

  • Fazlullah ranjbar 1
  • kazem Ghazi zadeh 2
  • Mohammad Kazem Rahman Setayesh 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Basics of Islamic Law, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Basics of Islamic Law, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The dynamism of Shiite jurisprudence is in the light of the potential capacities of the government’s rule and more attention to secondary topics. The use of corporal punishments (stoning, flogging, amputation and execution) as a Hadd has been considered contrary to the human rights obligations of the Islamic Republic of Iran and has provoked reactions. The result of this research, which has been written in a descriptive-analytical method, indicates that according to the jurisprudential rule of the prohibition of inciting hatred of religion and global tendencies on non-imposition of corporal punishment, it is possible to limit the mentioned punishments. Although the requirement of the initial edicts is the stability and irreversibility of corporal punishments, but according to the interpretive views of human rights institutions and the existing challenges, the issuance of a governmental edict based on "prohibition of inciting hatred of religion" is possible and temporarily provable, and the Islamic ruler has the authority to limit corporal punishment. Iranian courts, at the discretion of the Supreme Leader, can minimize the use of corporal punishment and avoid the international responsibility of the government and protect the interests of the system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Secondary rule
  • governmental edict
  • corporal punishment
  • inciting hatred
  • Human Rights

مراجع

  • ابن ادریس حلی، محمدبن منصور(1410ق)، السرائرالحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان­العرب، ج12، چ3، بیروت: دارالفکر.
  • ابراهیمی، محمد(1389)، تبیین موضوعی شکنجه و رفتارهای­غیرانسانی درنظام بین‌المللی حقوق بشر، چ1، تهران: انتشارات خورسندی.
  • احمدی، عید محمدی(1392)، کرامت انسانی و مجازات‌های بدنی از منظر اسلام و حقوق بشر غربی، چ1، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی9.
  • ارسطا، محمد جواد(1389)، تشخیص مصلحت نظام از دیدگاه فقهی و حقوقی، چ1، تهران: کانون اندیشه جوان.
  • بکاریا، سزار(1385)، رساله جرائم و مجازات­ها، ترجمه محمد علی اردبیلی، چ5، تهران: میزان.
  • تبریزی، میرزا جواد(1417ق)، اسس الحدود و التعزیرات، چ1، قم: انتشارات مهر.
  • تقوی، سید محمدناصر(1378)، حکومت و مصلحت، چ1، تهران: امیرکبیر.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1378)، ترمینولوژی حقوق، چ10، تهران: انتشارات گنج دانش.
  • جعفری، محمدتقی(1371)، «جایگاه تعقل و تعبد در معارف اسلام »، مجله حوزه، ش49.
  • جوادی آملی، عبدالله(1385)، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، چ10، قم: مرکز نشر اسراء.
  • حاجی‌ده‌آبادی، احمد(1387)، قواعد فقه جزایی، چ1، قم: انتشارات حوزه و دانشگاه.
  • حائری، مرتضی(1424ق)، مبانی الاحکام فی اصول شرایع الاسلام، ج1، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  • حرعاملی، محمد بن حسن(1391ق)، وسائل الشیعه، چ4، بیروت: دار الحیا التراث العربی.
  • حسینی شیرازی، سید محمد(1409ق)، الفقه، کتاب الحدود و التعزیرات، بیروت: دارالعلوم.
  • حکیم، سید محسن(بی‌تا)، حقائق الاصول، ج1، چ1، قم: منشورات بصیرتی.
  • حلی، مقداد بن عبدالله سیوری(1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، چ1، قم: انتشارات رضوی.
  • حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن(1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و حرام، ج1، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • خوانساری، احمد بن یوسف(1405ق)، جامع المدرک فی شرح مختصر المنافع، ج7، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • دهقان، حمید(1377)، «تأثیر زمان و مکان بر قوانین جزایی اسلام»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش40، ص90-69.
  • ساعد، نادر(1383)، «اجرای ملی موازین حقوق بین‌الملل و نقش دادگاه­های ایرانی»، مجله پژوهش‌های حقوقی، مؤسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، ش6، ص125-107.
  • صافی گلپایگانی، لطف‌الله(1412ق)، الاحکام الشرعیه ثابته لاتتغیر، چ1، قم: دارالقرآن کریم.
  • صدر، سید محمدباقر(1425ق)، اقتصادنا، ج2، چ1، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  • صرامی، سیف‌الله(1374)، مبانی احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی9، چ7، تهران: نشر عروج.
  • طباطبایی، سید محمد حسین(بی‌تا)، «ولایت و زعامت»، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن(1407ق)، تهذیب الاحکام، ج5، چ4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • علوی، محمود و بهرام ایرانپور انارکی(1391)، «ماهیت احکام حکومتی»، حکومت اسلامی، ش65، ص36-5.
  • علوی گرگانی، سید محمد علی(1374)، مصاحبه، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی امام خمینی9، ج7، چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی9.
  • علوی گنابادی، جعفر(1388)، «بررسی حدیث السلطان ولیّ من لا ولیّ له»، فصلنامه آموزه‌های فقهی، ش2، ص121-107.
  • عمید زنجانی، عباسعلی(1384)، فقه سیاسی؛ قواعد فقه سیاسی، ج9، چ2، هران: انتشارات امیرکبیر.
  • فاضل لنکرانی، محمد(1377)، جامع المسائل، ج2، چ5، قم: انتشارات امیر اعلم.
  • فیومی، احمدبن محمدبن علی(بی‌تا)، مصباح المنیر، ج2، بیروت: المکتبۀ العلمی.
  • قربان‌نیا، ناصر(1380)، «فلسفه مجازات‌ها در فقه کیفری اسلام»، رواق اندیشه، ش3.
  • قناد، فاطمه و فاطمه اکبری(1396)، «امنیت گرایی سیاسی جنایی»، پژوهش حقوق کیفری، ش18، ص67-39.
  • کلانتری، علی‌اکبر(1388)، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، چ2، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  • گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی(1422ق)، الدر المنضود فی احکام الحدود، ج1، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه(1381)، مجموعه‌ی آراء فقهی، قضایی در امورکیفری، ج1، چ1، قم: مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه.
  • مشکینی، علی(1348)، اصطلاحات الاصول، چ1، قم: انتشارات حکمت.
  • مطهری، مرتضی(1390)، سیری در سیره نبوی، ج16، چ2، قم: انتشارات صدرا.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1413ق)، انوار الفقاهه، ج1، چ2، قم: مدرسه امیرالمؤمنین}.
  • منتظری، حسینعلی(1387)، مجازات های اسلامی و حقوق بشر، چ1، قم: ارغوان دانش.
  • موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم(1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، ج1، چ2، قم: موسسۀ النشر للجامعه.
  • موسوی­خمینی، سید روح الله(1410ق)، کتاب البیع، ج2، چ4، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1421ق)، تحریرالوسیله، ج2، چ2، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1423ق)، تحریرالوسیله، ج2، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1385)، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، چ13، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی9.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1386)، صحیفه امام، ج10، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی9.
  • مهرپور، حسین(1395)، حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، چ3، تهران: نشر اطلاعات.
  • مفید، محمدبن نعمان(1413ق)، المقنعه، چ1، قم: موسسۀ النشر الاسلامی.
  • موسوی خوئی، سید ابوالقاسم(1422ق)، مبانی تکملۀ المنهاج، ج42، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی8.
  • میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن(1304ق)، قوانین الاصول، ج2، چ1، تهران: کارخانه آقا سید مرتضی.
  • نجفی ابرندآبادی، علی حسین(1392)، کیفرشناسی نو، جرم‌شناسی نو: درآمدی بر رویکرد مدیریتی خطر مدار، تهران: میزان.
  • نجفی، محمدحسن(1404ق)، جواهر الکلام ­فی ­شرح ­شرائع ­­الإسلام، ج2، چ7، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • هاشمی، حمید(1388)، «اجرای تعهدات بین‌المللی در نظام قضایی ایران: محدودیت ها و ظرفیت ها»، مجله پژوهش‌های حقوقی، ش15، ص258-229.
  • یوسفیان، نعمت الله(1391)، احکام حکومتی، چ1، قم: زمزم هدایت.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار