قرارداد سلف موازی در ترازوی نقد فقهی وحقوقی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی جامعه المصطفی العالمیه و مدرس دانشگاه

2 استاد جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

«قرارداد سَلَف موازی» یکی از قرارداد هایی است که با انگیزه تأمین مالی و توسعه در بازار ثانویه طراحی شده است. برای این قرارداد اقسامی ترسیم شده است که هریک با ویژگی های خود ارزیابی می شود. میزان انطباق این قرارداد با ضوابط فقهی و حقوقی مقرر در «عقد سلف»، مسأله ای است که پژوهش حاضر با روش تحلیلی - توصیفی بر اساس آن سامان دهی شده است. گفتنی است برای سازگاری چنین قرارداد هایی با ضوابط فقهی و حقوقی، توجیهات یا ساز وکارهای اجرایی نیز صورت پذیرفته است؛ با این حال در این نوشتار کوشش شده است تا ضمن بازشماری پاره ای از نکات و ایرادهایی که در این زمینه وجود دارد، برخی از پاسخ های داده شده در این باره نقد و بررسی شود. برآیند این پژوهش، بیانگر این است که برخلاف برخی از باورهای مطرح شده دراین زمینه، ساختار رایج چنین قراردادی با ضوابط فقهی معتبر در«عقد سلف»، منطبق نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Parallel salaf contract” in the balance of jurisprudential and legal criticism

نویسندگان [English]

  • Hossein Nedaman 1
  • Mohsen Malek Afzali Ardakani 2
1 PhD Student in Private Law at Al-Mustafa International University and University Lecturer
2 Professor of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

The “parallel salaf contract” is one of the contracts created for the purpose of financing and development in the secondary market. There are types created for this contract, each of which is evaluated with its own characteristics. The degree of compatibility of this contract with the jurisprudential and legal criteria explained in the “salaf contract” is an issue based on which the present study has been compiled by analytical and descriptive methods. It is worth mentioning that justifications or executive mechanisms have been created for the compatibility of such contracts with jurisprudential and legal criteria. However, in this article, in addition to explaining some of the points and problems that exist in this field, some of the answers given in this regard are reviewed. The result of this research indicates that contrary to some of the ideas expressed in this field, the common type of such a contract does not comply with the valid jurisprudential criteria in the “salaf contract”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • parallel salaf
  • secondary market
  • voidable contract
  • irrevocable contract

مراجع

  • ابن فارس، احمد بن فارس(1404 ق)، معجم مقاییس اللغة، چ1، قم: [بی­نا].
  • ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، چ3، بیروت:[بی­نا].
  • اردبیلى، احمد بن محمد(1403ق)، مجمع الفائدۀ و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • اصفهانى، سید ابوالحسن(1422ق)، وسیلۀ النجاۀ(مع حواشی الإمام الخمینی)، چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینى9.
  • امامى، سید حسن(بی­تا)، حقوق مدنى(امامى)، تهران: انتشارات اسلامیه.
  • باریکلو، علی رضا(1394)، حقوق قراردادها(عقود معین1)، تهران: میزان.
  • بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم(1405 ق)، الحدائق الناضرۀ فی أحکام العترۀ الطاهرۀ، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • بهبهانى، سید على(1405ق)، الفوائد العلیّه‌ـ‌القواعد الکلیّه، اهواز: کتابخانه دار العلم.
  • بهجت فومنى گیلانى، محمد تقى(1423ق)، وسیلة النجاة(للبهجه)، در یک جلد، قم: انتشارات شفق.
  • تبریزى، جواد بن على(1426ق)، منهاج الصالحین(للتبریزی)، قم: مجمع الإمام المهدیأ.
  • جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1378)، عقد حواله، تهران: گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــ(1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران :گنج دانش.
  • جواهری، حسن(1419ق)، بحوث فی الفقه المعاصر، ج1، بیروت: دار الذخائر.
  • حائرى، سید على بن محمد طباطبایى(1418ق)، ریاض المسائل(ط‌ـ‌الحدیثة)، قم: مؤسسه آل البیت].
  • حسینى روحانى قمى، سید صادق(1412ق)، فقه الصادق}(للروحانی)، قم: دارالکتاب مدرسه امام صادق}.
  • حسینی زبیدی، محمد مرتضى(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، چ1، بیروت: [بی­نا].
  • حسینى سیستانى، سید على(1422 ق)، المسائل المنتخبة(للسیستانی)، در یک جلد، قم: دفتر حضرت آیه اللّه سیستانى.
  • حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(1413 ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • حلّى، شمس الدین محمد بن شجاع القطّان(1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم: مؤسسه امام صادق7.
  • حلّى، یحیى بن سعید(1405ق)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیه.
  • خوانسارى، سید احمد بن یوسف(1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • دلشاد، ابراهیم(1396)، عقد وکالت(ازمنظر قانون مدنی و مقررات وکالت دادگستری)، تهران: میزان.
  • رنجبر، رضا(1397)، ماهیت توکیل و تاثیر فوت یکی از وکلا در قوام عقد وکالت، نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، س51، ش1.
  • سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413ق)، مهذّب الأحکام(للسبزواری)، قم: مؤسسه المنار دفتر حضرت آیت الله.
  • سبزوارى، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن(1423ق)، کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • سید العوضی، رفعت(1430ق)، موسوعۀ الاقتصاد الاسلامی فی المصارف و النقود و الاسواق المالیه، مصر: دار السلام.
  • شهیدی، مهدی(1395)، حقوق مدنی6(عقود معین1)، تهران: مجد.
  • صادقی مقدم، محمد حسن و همکاران(1395)، تحلیل فقهی، حقوقی «قرارداد سلف موازی استاندارد» ابتکاری جدید برای بازار سرمایه، دو فصلنامه دانش حقوق مدنی، س5، ش2.
  • صافى گلپایگانى، لطف الله(1416ق)، هدایۀ العباد(للصافی)، قم: دارالقرآن الکریم.
  • طباطبایى حکیم، سید محسن(1410ق)، منهاج الصالحین(المحشّى للحکیم)، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  • طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
  • عاملى، شهید اول، محمد بن مکى(1417ق)، الدروس الشرعیۀ فی فقه الإمامیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • عاملى، شهید اول، محمد بن مکى(1410ق)، اللمعۀ الدمشقیۀ فی فقه الإمامیه، بیروت: دارالتراث/ الدار الإسلامیه.
  • عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على(1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیه.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(1410ق)، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ(المحشّى‌ کلانتر)، قم : کتابفروشى داورى.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(1422ق)، حاشیة شرائع الإسلام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  • عبدی‌پور، ابراهیم و سید مرتضی شهیدی(1394)، «ابعاد فقهی، حقوقی ومالی قراردادهای سلف در بورس»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، س16، ش1.
  • عراقى، آقا ضیاء‌الدین(1414ق)، شرح تبصره المتعلمین(للآغا ضیاء)، 5 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • کاتوزیان، ناصر(1383)، حقوق مدنی(درس هایی از عقود معین)، تهران:گنج دانش.
  • مرعشى نجفى، سید شهاب الدین(1406ق)، منهاج المؤمنین، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
  • مغنیه، محمد جواد(1421ق)، فقه الإمام الصادق}، قم: مؤسسه انصاریان.
  • موسوى خمینى، سید روح اللّه(بی­تا)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
  • ــــــــــــــــــــــــــــ(1404ق)، زبدۀ الأحکام(للإمام الخمینی9)، تهران : سازمان تبلیغات اسلامى.
  • موسوى خویى، سید ابو القاسم(1410ق)، منهاج الصالحین(للخوئی)، قم : نشر مدینة العلم.

 

  • مهدیان، محسن و احمد باقری(1398)، واکاوی چگونگی انعقاد حواله(با رویکرد نقد ماده 725 قانون مدنی)، نشریه آموزه‌های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش19.
  • نجفى، محمد حسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • نجفى کاشف الغطاء، مهدى(بی­تا)، مورد الأنام فی شرح شرائع الإسلام، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  • نجفى کاشف الغطاء، محمد حسین بن على بن محمد رضا(1366ق)، وجیزۀ الأحکام، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  • نعمت اللهی، اسماعیل(1389)، «تئوری محل در برات و عقد حواله»، نشریه حقوق خصوصی، س7، ش17.

وحید خراسانى، حسین(1428ق)، منهاج الصالحین(للوحید)، قم: مدرسه امام باقر}.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار