مرز میان «بزهکاری» و «بزه‌دیدگی» در جرم «تجاوز» (بررسی رویه قضایی شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد مشهد

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

3 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد مشهد

4 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

نظریه «زنان نجیب و نانجیب» به عنوان یک نظریه فمنیستی در جرم‌شناسی دادگاه‌های کیفری، مرز میان بزهکاری و بزه‌دیدگی را در جرایم جنسی تحلیل می‌کند. بر اساس این نظریه، چنانچه زنانِ قربانیِ تجاوز در دادگاه موفق به اثبات عنف نشوند و با برچسب نانجیب مواجه گردند، جایگاه بزه‌دیدگی خود را از دست می‌دهند و با تبدیل شدن به مجرم، در قالب عنوان مجرمانه «برقراری رابطه نامشروع» مجازات می‌شوند. لذا این پژوهش با طرح این پرسش که آیا بزهکارانگاری، بزه‌دیده در جرم تجاوز در رویه قضایی پذیرفته می‌شود یا خیر؟ مسئله و هدف اصلی خود را بر ارزیابی جایگاه نظریه زنان نجیب و نانجیب در رویه‌ قضایی دادگاه‌های کیفری یکِ استان خراسان رضوی قرار داده است. بدین ترتیب، مقاله حاضر درصدد است تا با استفاده از روش‌های تحقیق کیفی هم‌چون تحلیل آرای قضایی و انجام مصاحبه‌های ژرفایی با قضات، رویکرد رویه قضایی به بزهکارانگاری بزه‌دیده در جرم تجاوز جنسی را بررسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که رویه دادگاه‌های کیفری یک استان خراسان رضوی و شعب دیوان عالی کشور آن است که در فرض عدم توانایی بزه‌دیده در اثبات عنف، به عنوان اتهامی «برقراری رابطه نامشروع» برای شاکی ورود نمی‌کنند، زیرا از یک‌سو، شرایط مقرر در ماده 102 قانون آیین دادرسی کیفری در این حالت وجود ندارد و از سوی دیگر، عدم اثبات عنف به معنای مطاوعه نیست. همچنین وجود رابطه دوستی قبلی نیز موجبی برای مجازات کردن بزه‌دیده محسوب نمی‌شود. با توجه به تحلیل پرونده‌های موجود، قضات دادگاه‌های کیفری یک خراسان رضوی و شعب دیوان با اتخاذ یک رویکرد انسانی و پرهیز از واکنش‌های افراطی فمنیستی، تنها برای کاستن از مجازات اعدام به سرزنش‌پذیری بزه‌دیده توجه می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Difference Between “Delinquency” (Criminality) and “Being Victim” in the Crime of Rape (Study of Judicial Precedent of the City of Mashhad)

نویسندگان [English]

  • abbas sheikholeslami 1
  • Javad Varaste Shakeri 2
  • Majid Shaygan far 3
  • REza Daneshvar Sani 4
1 Associate professor, Department of Criminal Law and Criminology, Azad University of Mashhad
2 PhD student in criminal law and criminology, Islamic Azad University of Mashhad
3 Assistant professor, Department of Criminal Law and Criminology, Azad University of Mashhad
4 Assistant professor, Department of Law, Razavi University of Islamic Sciences.
چکیده [English]

   The theory of “noble and non-noble women” (chaste and non-chaste) analyzes the difference between delinquency and being victim as a feminist theory in the criminology of criminal courts in sexual offences. If women who are victims of rape, according to this theory, fail to prove rape in court and they will lose their state of being victim, if they’ve been labeled as immodest women, and will be punished in the state of the criminal title of “sexual intercourse” by becoming criminals. Therefore, this research has put its main issue and goal on evaluating the place of the theory of noble and non-noble women in the judicial precedent of the Criminal Court One of Razavi Khorasan province by raising the question of whether the criminalization of the victim in the offence of rape is accepted in the judicial procedure or not? This article, in this way, is going to investigate the approach of judicial precedent to the criminalization of the victim in the crime of sexual offences by using qualitative research methods such as the analysis of judicial opinions and conducting excellent interviews with judges. This research indicates that Razavi Khorasan province’s precedent (practice) Criminal Court One and the branches of the Supreme Court of the country is that they do not engage (interfere) for plaintiff in the assumption of the victim's inability to prove rape as the state of the accusatory title of “sexual intercourse”, because on the one hand, the conditions stipulated in Article 102 of the Criminal Procedure Code does not exist in this case, and on the other hand, failure to prove rape does not mean desire. The existence of a previous friendship also does not justify the victim's punishment. According to the analysis of the existing cases, the judges of Khorasan-Razavi’s Criminal Court One and the court branches, by adopting a humane approach and avoiding extreme feminist reactions, only pay attention to the victim blaming in order to reduce the death penalty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rape
  • Judicial precedent
  • Noble and non-noble women (chaste and non-chaste)
  • Victim blaming
  • Availability to justice

مراجع

  • رایجیان اصلی، مهرداد(1390)، بزه‌دیده شناسی، ج1، چ1، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1390)، بزه‌دیده شناسی حمایتی، چ2، تهران: نشر دادگستر.
  • سلیمی، علی و محمد داوری(1394)، جامعه‌شناسی کجروی، چ9، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
  • سماواتی پیروز، امیر(1388)، ناتوانان بزه‌دیده در پرتو رهیافت‌های جرم‌شناسی و قوانین کیفری در حقوق ایران و انگلستان، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
  • شاهیده، فرهاد(1391)، مطالعه مبانی بزه­دیده­شناسی نخستین(علمی) در قانون مجازات اسامی و چگونگی اعمال آن در آرا دادگاه­ها، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
  • شریف‌زاد، زهرا(1393)، تقابل وتضاد میان حقوق و منافع بزه‌دیدگان با ملاحظات و دغدغه‌های نهادهای عدالت کیفری در ایران، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد.
  • فرجی‌ها، محمد(1397)، جزوه‌ جامعه‌شناسی کیفری، دوره دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
  • فریدمن، جین(1394)، فمنیسم، ترجمه فیروزه مهاجر، چ4، تهران: نشر آشیان.
  • ناظریان، حسین و همکاران(1398)، موانع دسترسی زنان متهم به جرایم جنسی به عدالت در پرتو نظریه مدونا- حور، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره 49، ش1، ص 221-209.
  • Carolyn, H. R, Young(2002) New Visions of Crime Victims(first ed.). US and Canada: University of Oxford, HART PUBLISHING: 79
  • Curthoys, Ann(2017) Australian Feminism since 1970, Australian Women: Contemporary Feminist Thought, Oxford University Press Melbourne
  • Lenton, R. L.(2018). Feminist Versus Interpersonal Power Theories Of Wife Abuse Revisited. Canadian Journal of Criminology, 37(4), P 567-582.
  • Leyton, Daniel(2014). Social Structure, Its Epistemological Uses, And the Construction of the Subject in Bourdieu’s Sociology. Universum, Vol.2 , N.29, Universidad De Talca, Pp. 169-183.
  • Logan, a.(2010), Feminism and Criminal Justice A Historical Perspective(five ed.). magmilan: University of Kent, UK
  • Meieram Robert F. and Terance D. Miethe(1993), Understanding Theories of Criminal Victimization, crime and Justice journal, volume 17
  • Merton, Robert K.(1957). The Role-Set: Problems in Sociological Theory. The British Journal of Sociology 8, 106–120.
  • Siegel, L., Brown, G., and Hoffman, R.(2006). Criminology: The Core. Ontario, Nelson Education.
  • Smith, M. D. (1990) Patriarchal ideology and wife beating: A test of a feminist hypothesis. Violence and Victims, 5(4) , p 257-273.
  • Tapper, M. 'Can a Feminist be a Liberal?', Australasian Journal of Philosophy, Supplement to. Vol. 64, June 1986: 37-47
  • Thompson, D.(2016). Women and Nineteenth-Century Radical Politics: A Lost Dimension. In Mitchell, J. And Oakley, A.
  • Triggs, Gillian,(2009), Human rights and access to justice,(Legal Aid and Access to Justice Commonwealth of Australia).

William Wilbanks,(2006), Are Female Felons Treated More Leniently by the Criminal Justice System? 3 Just. Q. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار