مبانیِ فقهیِ قانونِ «اخذ مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و استادیار گروه فقه و اصول جامعه المصطفی العالمیه

2 محقق و پژوهشگر سطح سه حوزه علمیه قم و استاد و پژوهشگر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی

چکیده

از قوانینی­که اخیراً پس از طی مراحل قانونگذاری در جمهوری اسلامی ایران مورد تصویب قرار گرفته، مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه است، اما مبانی فقهی این قانون، چندان هویدا نیست. به جهت آنکه تحقیقی موسّع و یکپارچه دراین­باره صورت نگرفته است، ازاین‌رو پرسش از مبانی فقهی اخذ مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه، سؤالی است که رسیدن به پاسخ آن نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است. هر چند حفظ مصلحت نظام عام اجتماعی از عناوین ثانویه­ای است که به دخالت حکومت بر جعل قانون اخذ مالیات بر خانه­های خالی از سکنه، مشروعیت می­بخشد، منتها تحلیل برآمده از داوری عقل و واکاوی آموزه‌های وحیانی از قرآن و سنت، حاکی از توضیح و تقریر مسئله در پرتو ارائه ادله و بررسی حکم اصل تنبیهات مالی در فقه است تا ضمن طرح و اثبات حرمت تکلیفی نگهداری خانه­های خالی از سکنه، مالیات مذکور از مصادیق تنبیهات مالی برای ارتکاب حرام شرعی یا ناهنجاری اجتماعی قلمداد گردد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور ادله و تبیین حکم نگهداری خانه‌های خالی از سکنه و اخذ مالیات از آن انجام شده و نیل به این مقصد در سایه توصیف و تحلیل گزاره­های فقهی با روش گرد­آوری داده‌های کتابخانه­ای میسّر است که نتیجه آن، تبیین مبانی فقهی اخذ مالیات بر نگهداری خانه­های خالی در بستر تحلیل تنبیه مالی آن عمل است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Jurisprudential Fundamentals of the Law of “Taxing on Vacant Houses”

نویسندگان [English]

  • mahdi dargahi 1
  • mohamad hasan dehghan 2
1 Assistant professor, Department of Islamic Jurisprudence and Principles of Jurisprudence, Al-Mustafa International University
2 Saṭḥ (Level) 3 researcher at Ḥawzah ʿIlmīyah Qom (Qom Seminary), Teacher and researcher at the Institute of Jurisprudence and Islamic Civilization
چکیده [English]

Abstract
   One of the laws that have recently been approved after the legislative process in the Islamic Republic of Iran is the tax on vacant (empty) houses, but the jurisprudential fundamentals of this law are not very clear. The question of the jurisprudential foundations of levying tax on uninhabited houses is a question that needs to be explored to reach an appropriate answer in according to the fact that there has not been an extensive and integrated research on this matter. Although, preserving the expediency of the general social system is one of the secondary titles that legitimizes the government’s interference in ratifying tax laws on vacant houses, however, the analysis derived from the judgment of reason and the analysis of the revelated teachings of the Quran and Sunnah (Arabic: سُنَّة) indicates the explanation and presentation of the issue in the light of stating the evidence and reviewing the verdict of the principle of financial fines in jurisprudence in order to assert and prove the prohibition of the obligation of keeping vacant houses should be considered as the mentioned tax as the examples of financial punishment (fines) for committing religious prohibition or social anomaly. This research was done by the goal of knowing the criterion of evidence and explaining the decision to keep vacant houses and collect taxes from them and this goal can be achieved through the description and analysis of jurisprudential propositions with the method of library data collection that the result is the explanation of the jurisprudential fundamentals of taxing on keeping of vacant houses in the context of analyzing the financial punishment of that act.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vacant houses
  • Financial penalty
  • Tax
  • Prohibition of necessities
  • General social system

مراجع

  • قرآن کریم

    • ابن بابویه، محمد بن على(1406)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چ2، قم: دار الشریف الرضی للنشر.
    • ابن فارس، احمد بن فارس(1404)، معجم مقاییس اللغه، چ1، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.‏
    • اردبیلى، سید عبدالکریم موسوى(1427)، فقه الحدود و التعزیرات ، چ2، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
    • اکبرنژاد، محمد تقی(1395)، ادبیات دین، چ1، قم: دارالفکر.
    • آسترکی، سعید و همکاران(1392)، حیدری‌فر منصوره ، سمیعی علی‌اکبر مبانی مالیات، چ2، قم: آذین قلم.
    • برقى، احمد بن محمد بن خالد(1371ق)، المحاسن، چ2، قم: دار الکتب الإسلامیة.
    • حر عاملى، محمد بن حسن(1409)، وسائل الشیعة، چ1، قم: مؤسسة آل البیتD.
    • جوادی آملی، عبدالله(1398)، تفسیر تسنیم، چ9، قم: اسراء.
    • جوهرى، اسماعیل بن حماد(1376ق)، الصحاح، چ1، بیروت.
    • حجتی، سید مهدی(1399)، نشریه وکالت نامه پیش شماره اول.
    • خاندوزی، احسان، رئیس کمسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۹/۰۵/۱۴https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-340377 کد خبر: ۳۴۰۳۷۷  
    • خمینى، سید روح اللّه موسوى(1409)، تحریر الوسیلة، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
    • درگاهی مهدی و عندلیبی رضا(1394)، حج و ولایت فقیه، چ1، قم: انتشارات مشعر.
    • دزفولى، مرتضى بن محمد امین انصارى(1415)، کتاب المکاسب، چ1، قم: کنگره.
    • روحانى، محمد(14136)، منتقى الأصول، چ1، قم: دفتر آیت الله سید محمد حسینی روحانی.
    • روزنامه کیهان اجرای قانون مالیات بر عایدی سرمایه در ۱۷۱ کشور جهان(14/2/1398)
    • سیفی مازندارانی، علی اکبر(1399)، پاسخ به استفتا در مورد مالیات بر خانه خالی، https://b2n.ir/348358،(20/5/1399)
      طباطبایى، سید محمد حسین(1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
    • طوسى، محمد بن الحسن(1414)، الأمالی، چ1، قم: دار الثقافة.
    • علیدوست، ابوالقاسم(1388)، فقه و مصلحت، چ1، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • فاطمه افشاری و همکاران(1396)، «مالیات بر ارزش افزوده در کالاها و خدمات آسیب رسان به سلامت»، همایش ملی مالیات بر ارزش افزوده: فرصت ها و چالش‌ها.
    • ‏فخر رازى، محمد بن عمر(1420)، مفاتیح الغیب، چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • فرحی ، سید علی(1431)، تحقیق فی القواعد الفقهیه(چاپ دوم) قم: موسسه النشر الاسلامی.
    • قمى، على بن ابراهیم(1404)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب‏.
    • کاظمی، فاضل، جواد بن سعد اسدى(1404)، مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، قم: دارالفکر.
    • کلینى، محمد بن یعقوب(1407)، الکافی، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • لجنه فقه المعاصرالفائق فی الاصول(1441)، چ4، قم: مرکز اداره الحوزات العلمیه.
    • لنکرانى، محمد فاضل موحدى(1425)، جامع المسائل(عربی)، چ1، قم: امیر قلم.
    • متن کامل طرح مالیات بر خانه‌های خالی ۲۲ /4/ ۱۳۹۹ https://www.isna.ir/news/99042216338
    • مجلسى، محمد باقر بن محمد(1403)، تقى بحار الأنوار، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    • مرکز اطلاعات و مدارک اسلامى(1389)، فرهنگ نامه اصول فقه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • مغنیه، محمد جواد(1421)، فقه الإمام الصادقG، چ2، قم: مؤسسه انصاریان.
    • مفید، محمد بن محمد(1413)، الإختصاص، چ1، قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید.
    • مکارم شیرازی، ناصرتفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الإسلامیة(چاپ اول)(1374 ش)
    • موسوى بجنوردى، محمد(1401)، قواعد فقهیه، چ3، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
    • مؤمن، محمد(1391)، الولایة الإلهیة الإسلامیة أو الحکومة الإسلامیه، چ2، قم: النشر الاسلامی.

    میرسلیم سید مصطفی(1399)،    http://tnews.ir/site/00c1170320572.html  ،(14/5/ ۱۳۹۹)

    • نائینى، محمد حسین(1352)، أجود التقریرات، چ1، قم: مطبعه العرفان.
    • نجفى، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر(1422)،أنوار الفقاهة - کتاب الشهادات، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
    • منتظرى، حسین على(1417)، نظام الحکم فی الإسلام، چ2، قم: نشر سرایى.
    • منتظرى، حسین على(1409)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، چ2، قم: نشر تفکر.
    • نورى، حسین بن محمد(1408)، تقى مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیتD.
    • هدایتی، محمد(1393)، مناسبات اخلاق و فقه در گفت‌و‌گوی اندیشوران اول، چ1، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • هیلگارد، ریتا ال. و همکاران(1385)، زمینه روان‌شناسی، چ1، تهران: رشد.
    • یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى(1419)، العروة الوثقى(المحشّى)، 5 جلد، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار