ارزیابی فقهی و حقوقی خرید و فروش وام و تسهیلات بانکی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران. ایران

چکیده

انتقال حق امتیاز وام و تسهیلات بانکی از سوی فروشنده به خریدار، پدیده­ای است موسوم به «وام‌فروشی» که به عنوان مصداقی جدید از «بیع» شناخته می­شود. حکم این معامله در میان فقهای معاصر محل اختلاف­نظر است و قانونگذار نیز در این رابطه تصریح ندارد. مقاله حاضر درصدد آن است که این معاملات را با ملاک‌های فقهی و قانونی ارزیابی ­کند، زیرا اولاً قابلیت انتقال­پذیری حق امتیاز وام و تسهیلات و ثانیاً حکم این قبیل معاملات محل تردید است. ازاین‌رو با بررسی و تحلیل دیدگاه فقها و قوانین ایران، به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، نتیجه گرفته شده است که حق امتیاز وام و تسهیلات، به عنوان یک حق معنوی، قابل انتقال به غیر نمی­باشد و مستند به دیدگاه برخی از فقهای متأخر و قوانین صادره از سوی بانک­ها، عدم مشروعیت و ممنوعیت قانونی این معاملات، محرز می­گردد، که البته آثار این پدیده به لحاظ اقتصادی و اجتماعی، بر منع قانونی و شرعی آن تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Jurisprudential and Legal Evaluation of Buying (Selling Mortgages) and Selling Loans and Banking Facilities

نویسندگان [English]

  • somaye Noori 1
  • Ramin Faghani 2
1 PhD Student of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Sistan and Baluchestan
2 Assistant Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law Department, Payame Noor University, Tehran.Iran
چکیده [English]

   Loan transferring (selling mortgages and devolution of right) and banking facilities from the seller to the buyer is a fact called “loan selling” which is known as a new example of “sale” (Arabic: بَیْع, Bayʿ). The ruling of this transaction is a matter of disagreement among contemporary jurists and the legislator does not stipulate in this regard. The present article tries to evaluate these transactions by a jurisprudential and legal criterion, because firstly, the transferability of loan and devolution of right and secondly the ruling of such transactions is doubtful. Therefore, it has been concluded by examining and analyzing the views of jurists and Iranian laws that loan transferring (selling mortgages and devolution of right) as an intellectual right are not transferable to others and according to the views of some late jurists and laws issued by banks, illegitimacy and legal prohibition of these transactions are confirmed, which of course, the effects of this fact in economic and social terms emphasize its legal and religious prohibition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Buying and selling
  • Loan
  • Banking facilities
  • Assignment of a patent
  • Generalization and expansion of sale (Arabic: بَیْع
  • Bayʿ)

مراجع

  • ابراهیم زاده، عیسی(1380)، «مهاجرتهای روستایی و علل و پیامدهای آن؛ نمونه: استان سیستان و بلوچستان»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ش60، ص: 168-143.
  • امامى، حسن(بی‌تا)، حقوق مدنی، چ4، تهران: انتشارات اسلامیه.
  • امینی­نژاد، علی و سید حسین صفایی(1396)، «تحلیل فقهی و حقوقی موانع امکان نقل و انتقال حق معنوی مؤلف»، فصلنامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، دوره 13، ش47، ص: 48-27.
  • انصارى، مرتضى بن محمد امین(1411)، کتاب المکاسب، قم: منشورات دار الذخائر.
  • بحرالعلوم، محمد بن محمد تقى(1403)، بلغة الفقیه، تهران: منشورات مکتبة ­الصادقG.
  • جعفرزاده، میرقاسم(1385)، «مبانی فقهی مشروعیت حقوق فکری»، نشریه الهیات و حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی»، س6، ش19.
  • جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1368)، حقوق اموال، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1388)، ترمینولوژی حقوق، چ21، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  • حسینی دشتی، مصطفی(1379)، دایره المعارف جامع اسلامی، تهران: موسسه فرهنگی آرایه.
  • حیاتی، علی عباس(1388)، حقوق مدنی(2)( اموال و مالکیت)، تهران: نشر میزان.
  • رهبر، فرهاد(1382)، «پول­شویی و آثار و پیامدهای آن»، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 38، ش3، ص: 55-33.
  • طاهرى، حبیب الله(1418)، حقوق مدنى، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • عاملى کرکى(محقق ثانى)، على بن حسین(1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ2، قم: مؤسسه آل­البیتD.
  • عبداللهى، محمود(1371)، مبانى فقهى اقتصاد اسلامى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  • علامه حلى، حسن بن یوسف(1414)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیتD.
  • عمید، حسن(1360)، فرهنگ فارسی، چ3، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • قطب‌الدین راوندی، سعید بن عبدالله(1405)، فقه القرآن، قم: انتشارات کتابخانه آیه‌الله مرعشی نجفی8.
  • کاتوزیان، ناصر(1398)، فلسقه حقوق، تهران: نشر گنج دانش.
  • کاتوزیان، ناصر(1383)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(اموال و مالکیت)، چ8، تهران: نشر میزان.
  • کبیره، حسن(1971م)، المدخل الى القانون، اسکندریه: انتشارات دارالمعارف.
  • مامقانی، محمدامین(1391)، قم: فقه‌المستحدثات/ مؤسسه بوستان کتاب.
  • محقق حلى، نجم الدین، جعفر بن حسن(1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • محقق داماد، سید مصطفى(1420)، وصیت، تحلیل فقهى و حقوقى، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
  • محمدی خراسانی، علی(1376)، شرح مکاسب، قم: انتشارات دارالفکر.
  • مصطفوی، حسن(1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • معین، محمد(1379)، فرهنگ فارسی، چ2، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • مکارم شیرازى، ناصر(1424)، کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالبG.
  • منتظرى، حسین على(بی‌تا)، رساله استفتاءات، قم: [بی‌نا].
  • موسوی خمینی، روح‌الله(بی‌تا)، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
  • موسوی خمینی، سید روح‌الله(1415)، کتاب‌البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی9.
  • نجفى، محمد حسن(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ2، بیروت: دار­إحیاء التراث العربی.
  • وحیدی، محمد(1385)، درآمدی برفقه اسلامی، چ2، تهران: نشر هاجر

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار