بازپژوهی نقش دلالت‌های التزامی در استنباط فقهی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد. ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی؛ دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی. مشهد. ایران

3 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی؛ دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی. مشهد. ایران

چکیده

استنباط احکام فقهی ارتباط مستقیمی با نحوه دلالت ادله آن‌ها دارد. از میان دلالت‌‌ها، «دلالت التزامی» با توجه به اینکه خود دارای انواع متعددی است، اهمیت چندانی پیدا می‌کند. پژوهش پیش رو درصدد است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چند نوع دلالت التزامی در استنباط حکم شرعی نقش دارند؟ با مطالعه وکاوش در منابع و پردازش آن‌ها به شیوه توصیفی وتحلیلی این نتایج حاصل شد؛ بیش از هفت نوع دلالت التزامی در استنباط فقهی نقش دارند. ارائه مواردی ازفروعات فقهی، اهمیت و نقش این دلالت‌ها در استخراج حکم شرعی را ثابت و خلأ اختصاص دادن وتعیین کردن جایگاهی برای بحث از دلالت‌های التزامی در ردیف بحث از حجج شرعیه را به اثبات می‌رساند. پیشنهاد طرحی جدید در راستای جبران این خلأ از دیگر دستاوردهای این تحقیق می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-examining the role of obligatory implications in jurisprudential inference

نویسندگان [English]

  • morteza moruzi 1
  • Abbas Ali Soltani 2
  • hosein naseri 3
1 PhD student of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law at Ferdowsi University of Mashhad. Iran
2 Associate Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law Department; Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University. Mashhad. Iran
3 Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law Department; Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University. Mashhad. Iran
چکیده [English]

The inference of jurisprudential rulings is directly related to the manner in which their arguments are implied. Among the various meanings, obligatory signification is of great importance, which should not be neglected. There are various obligatory implications for discovering the rules of Sharia, some of which have received less attention. The present article seeks to answer the question with a descriptive and analytical method, what specific position can be assigned to the issues related to this meaning in the discussion of the arguments and Hajj of Sharia? For this purpose, first, the cases of obligatory implications effective in inferring the jurisprudential ruling, such as obligatory implications between specific meanings such as concepts, expressive meanings such as some contextual and non-implicit implications such as the opposite of propositions, have been fully investigated along with jurisprudential examples. A new divisional proposal, the place of the design of these issues, is shown in the middle of the discussion of Sharia Hajj.

کلیدواژه‌ها [English]

  • احکام فقهی
  • دلالت التزامی
  • دلالت مطابقی
  • دلالت سیاقی
  • لوازم قضایا

مراجع

  •  قرآن کریم                  

    • ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله(بی‌تا)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
    • ابن‌کمونه، سعدبن‌منصور(1403)، الجدید فی الحکمة، تحقیق مزعید الکبیسی، بغداد: جامعة بغداد.
    • ابن‌منظور، محمّد بن مکرم(2004)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
    • آشتیانی، میرزا محمّدحسن(1429)، بحر الفوائد فی شرح الفرائد، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
    • اصفهانی، محمدحسین(1416)، الاصول علی النهج الحدیث، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    • اصفهانی، محمدحسین(1429)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایه، چ2، بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1429.
    • آملی لاریجانی، صادق(1393)، فلسفه علم اصول، چ1، قم: مدرسه علمیه ولی عصرQ.
    • انصاری، مرتضی(1423)، فرائد الاصول، چ14، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    • ایروانی، میرزاعلی(1370)، نهایة النهایة فی شرح الکفایة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    • بهادلی، احمدکاظم(1429)، مفتاح الوصول الی علم الاصول، بیروت: دار المورخ العربی.
    • تهاونی، محمّدعلی(1984)، کشّاف اصطلاحات الفنون، تصحیح مولوی محمّد وجیه و مولوی عبدالحق، استانبول: دار قهرمان للنشر و التوزیع.
    • جاحظ، عمروبن‌بحر(1932)، البیان و التبیین، قاهره: حسن سندوبی.
    • حائری اصفهانی، محمّدحسین(1404)، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیة.
    • حائری یزدی، مهدی(1419)، الحجة فی الفقه تقریراً لابحاث السید البروجردی، چ1، اصفهان: مؤسسه الرساله.
    • حرعاملی، محمّد‌بن‌حسن(1416)، وسائل الشیعة، قم: موسسه‌ آل‌البیتD.
    • حکیم، سید عبدالصاحب(1416)، منتقی الاصول تقریراً لأبحاث السید محمّد الروحانی، قم: انتشارات الهادی.
    • حکیم، سید محمّدتقی(1418)، الاصول العامة فی الفقه المقارن، قم: مجمع جهانی اهل بیتD.
    • حلی، جمال الدین حسن ابن یوسف(1423)، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، چ1، قم: بیدار.
    • حلّی، شیخ حسین(بی‌تا)، اصول الفقه، قم: مکتبة آیه الله السید السیستانی.
    • خراسانی، محمد کاظم(1412)، کفایة الاصول، چ1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    • خن، مصطفی(1430)، اثر الاختلاف فی القواعد الاصولیه، بیروت: الرساله.
    • خوانساری، موسی(1424)، منیة الطالب فی شرح المکاسب تقریر الابحاث النائینی، چ2، قم: موسسه النشر الاسلامی.
    • خوئی، ابوالقاسم(1430)، اجود التقریرات تقریراً لابحاث المیرزا محمدحسین النائینی، چ2، قم: مؤسسه صاحب الامرQ.
    • درینی، فتح(1429)، المناهج الاصولیه فی الاجتهاد فی التشریع الاسلامی، بیروت: الرساله.
    • رازی قطب‌الدین(1384)، تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیة، قم: انتشارات بیدار.
    • رشتی، میرزا حبیب ا...(بی‌تا)، بدایع الافکار، چ1، قم: مؤسسه آل‌البیتD لاحیاء التراث.
    • زحیلی، وهبه(1416)، اصول الفقه الاسلامی، دمشق: دارالفکر.
    • ساوی، زین‌الدین عمر(1425)، البصائر النصیریة فی علم المنطق، چ1، تهران: شمس تبریزی.
    • سیفی مازندرانی، علی‌اکبر(1436)، بدایع البحوث فی علم الاصول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    • مکارم شیرازی، ناصر(1428)، انوار الاصول، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالبG.
    • شهید الثانی، زین‌الدین‌بن‌علی(1416)، تمهید القواعد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • صدر، سید محمّد باقر(1423)، دروس فی علم الاصول الحلقة الثالثة، تحقیق وتعلیق السید علی اکبر الحائری، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    • طالقانی، صاحب‌بن‌عبّاد(2010)، المحیط فی اللغة، تحقیق: محمّد عثمان، بیروت، دار الکتب العلمیة.
    • طوسی، نصیر‌الدین محمّد(1375)، اساس الاقتباس، تحقیق: سید عبدالله انور، تهران: نشر مرکز.
    • عدنان القطیفی، السید منیر(1414)، الرافد فی علم الاصول تقریراً لابحاث السید علی السیستانی، چ1، قم: مکتب آیه الله السید السیستانی.
    • علامه حلی، حسن بن یوسف(1426)، نهایة الوصول الی علم الاصول، قم: مؤسسه امام صادقG.
    • غروی، علی(1342)، التنقیح فی شرح العروه الوثقی تقریراً لابحاث السید الخوئی، قم: مؤسسه احیاء آثار امام خوئی8.
    • فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد(1425)، ترتیب کتاب العین، تحقیق دکتر مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم سامرایی، قم: اسوة.
    • فیومی، احمدبن‌محمّد(1425)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسة دار الهجرة.
    • قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن(1231)، قوانین الاصول، چ2، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیه.
    • کاشف الغطاء، محمد رضا(1381)، النور الساطع فی الفقه النافع، نجف: [بی‌نا].
    • کلانتری تهرانی، ابوالقاسم(1432)، مطارح الانظار تقریرات الشیخ الاعظم الانصاری، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    • مظفر، محمدرضا(1424)، المنطق، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    • ــــــــــــــــــ(1370)، اصول الفقه، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    • نجفی اصفهانی، محمّدتقی(1420)، هدایة المسترشدین فی شرح اصول معالم‌الدین، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    • نراقی، احمدبن محمد مهدی(1389)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم: موسسه آل البیتD.
    • هاشمی شاهرودی، سید محمود(1420)، بحوث فی علم الاصول تقریراً لأبحاث السید محمّدباقر الصدر، قم: مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی.
    • هاشمی شاهرودی، سید علی(1419)، دراسات فی علم الاصول تقریراً لأبحاث السید الخوئی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة.
    • یزدی، مولی عبدالله‌بن شهاب‌الدین(1405)، الحاشیة علی تهذیب المنطق، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار