بررسی چیستی «رشوه» با رویکرد فقه و حقوق ایران و افغانستان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و علوم جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان، مشهد، ایران.

2 استادیار گروه قرآن و علوم جامعه المصطفی العالمیه خراسان، مشهد، ایران.

چکیده

معنای متفاوت و گاه متضاد واژه‌ها، ممکن است منشأ اختلاف نظر و تفاوت دیدگاه ‌گردد. شناخت دقیق موضوع تحقیقات علمی با قیود و حدودش، شرط اساسی استنباط صحیح است. معنای موضوع اگر به درستی روشن گردد و محدوده دلالت آن مشحص شود، کمک شایانی برای رسیدن به نتیجه مطلوب می‌کند. در متون و منابع فقهی، تعریف جامع و تفسیر دقیقی از واژه «رشوه» به عمل نیامده و حدود و ثغورش به درستی تبیین نگردیده است. فقها و اندیشوران اسلامی، برای تفسیر درست و تبیین صحیح این واژه، تعاریف گوناگون و مختلفی را ارائه کرده‌اند که هر یک از این تعاریف با ایراد و اشکالات متعددی مواجه هستند. تحقیق پیش‌رو که با هدف تبیین درست و دقیق چستی و ماهیت رشوه سامان یافته است، پس از گردآوری اطلاعات از منابع موجود در منابع کتابخانه‌ای و با روش تحلیلی، توصیفی به این نتیجه رسیده است که از کنارهم قرار دادن تعاریف فقها و مقایسه حقوق ایران و افغانستان، می‌توان معیار صحیح مفهوم «رشوه» را تبیین نموده و تعریف دقیق آن را استنباط کرد؛ بر این اساس، رشوه به لحاظ موضوع منحصر به قضاوت و حکم نبوده همان‌گونه که از نظر متعلق منحصر و محدود به اموال و افعال نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Nature of Bribery by the Approach of Jurisprudence and Law of Iran and Afghanistan

نویسندگان [English]

  • Muhammad Jawadi 1
  • Muhammad Qurbanzadeh 2
1 Ph.D. Student of Quran and Science at Al-Mustafa International University of Khorasan, Mashhad, Iran (Corresponding Author)
2 Assistant Professor, Department of Quran and Science, Al-Mustafa International University of Khorasan, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

   The different and sometimes contradictory meanings of words may be the source of disagreement and difference of opinion. The basic condition for correct inference is the accurate knowledge of the subject of scientific research with its constraints and limitations. It will be a great help to achieve the desired result if the meaning of the subject is properly clarified and the scope of its implication is determined. There is no comprehensive definition and precise interpretation of the word bribery or al-Rishwa (Arabic: اَلْرِّشْوَة) in jurisprudential texts and sources, and its limits and extents have not been properly explained. Islamic jurists and thinkers have presented various and different definitions, each of which faces several defects and problems in order to interpret and explain this word correctly. The present study, which organized to explain the nature of bribery correctly and accurately, after collecting information from the available sources in libraries and scientific centers and using a descriptive analytical method, has come to the following conclusion: It is possible to explain the correct criterion of the concept of bribery by putting together the definitions of jurists (Arabic: فُقَهاء, romanized: fuqahāʾ) and comparing the laws of Iran and Afghanistan, and deduce its exact definition, according to which, bribery is not limited to judgments and verdicts in terms of subject matter, just as it is not limited to property and actions in terms of object.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bribery or al-Rishwa (Arabic: اَلْرِّشْوَة)
  • Judgment
  • Subject of bribery (Arabic: مَوْضوعُ الْرِّشْوَة)
  • Object of bribery (Arabic: مُتعَلَّق الْرِّشْوَة)

مراجع

  • آشتیانی، میرزا محمد حسن(1425)، کتاب القضا، قم: زهیر.
  • ا‌بن اثیر، مجدالدین(1422)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، بیروت: دارالمعرفه.
  • ابن ادریس حلی(1410)، محمدبن منصور، السرائر، ج2، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  • ابن قدامه، عبدالله(1424)، المغنی علی مختصر الخرقی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • ا‌بن منظور، محمد‌بن مکرم(1997)، لسان العرب، بیروت: دار الصادر.
  • انصاری، مرتضی(1422)، کتاب المکاسب، چ2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  • باطنی، محمد علی و دیگران(1387)، فرهنگ معاصر پویا، تهران: موسسه فرهنگ معاصر.
  • بستانی، بطرس معلم(1992)، محیط المحیط، بیروت: مکتبه لبنان.
  • توحیدی، محمدعلی(1412)، مصباح الفقاهة، بیروت: دار الهادی.
  • جوهری، اسماعیل(1419)، الصحاح اللغة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  • حر عاملی، محمد(1383)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تهران: اسلامیه.
  • حسینی عاملی، سید محمد جواد(بی‌تا)، مفتاح الکرامه، بیروت: لبنان.
  • حلی، حسن بن یوسف(1413)، قواعد الاحکام الی مسائل الحلال و الحرام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • ــــــــــــــــــــــــ(1413)، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، چ2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • حلی، نجم الدین(1409)، شرایع الاسلام الی مسائل الحلال و الحرام، چ2، تهران: استقلال.
  • حنبل، احمد(1414)، المسند، بیروت: دار الفکر.
  • خوانساری، احمد(1405)، جامع المدارک، تهران: مکتبه الصدوق.
  • دادوئی، حمید رضا(1384)، رشوه و احکام آن در فقه، قم: بوستان کتاب.
  • رضا، احمد(1377)، معجم المتن اللغة، بیروت: دارالاحیا.
  • روحانی حسینی، سید محمد صادق(1413)، فقه الصادق، قم: دارالکتب.
  • زبیدی، سید محمد(1414)، تاج العروس، بیروت: دارالفکر.
  • زمخشری، جارالله(1385)، اساس البلاغه، بیروت: دارالصادر.
  • سامی، شمس الدین(1317)، قاموس ترکی، استانبول احمد جودت.
  • سبحانی، جعفر(1418)، نظام القضا و الشهاداة، قم: موسسه امام صادقG.
  • سنگلجی، محمد(2636)، قضا در اسلام، تهران: دانشگاه تهران.
  • سیوطی، جلال الدین(بی‌تا)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت: دارالمعرفه.
  • شرتونی، سعید(1416)، اقرب الموارد، تهران: دار الاسوه.
  • شریف، باقر، ترجمه عباس‌علی سلطانی(1368)، نظام حکومتی در اسلام، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • شیرازی، سید عبدالله(1392)، کتاب القضا، النجف: النعمان.
  • صابونی، محمد علی(1396)، صفوة التفاسیر، بیروت: دارالفکر.
  • صدوق، محمدبن علی ابن باویه قمی(1416)، معانی الاخبار، قم: مو سسة النشر الاسلامی.
  • صفی پور، عبدالرحمن(بی‌تا)، منتهی الارب، [بی‌جا]: کتابخانه نسایی.
  • طباطبائی، سید علی(1419)، ریاض المسائل فی‌ تحقیق الاحکام بالدلائل، مشهد: آل‌البیتD.
  • طباطبایی، سید محمد کاظم(1420)، عروة الوثقی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  • طریحی، فخرالدین(1375)، مجمع البحرین، تهران: مکتبة المرتضویة.
  • طوسی، محمد‌بن حسن(1351)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: مکتبه المرتضویه.
  • ــــــــــــــــــــــ(1364)، تهذیب الاحکام، چ4، تهران: دارا الکتب الاسلامیه.
  • ــــــــــــــــــــــ(1382)، الخلاف، تهران: تابان.
  • عاملی جبعی، زین‌الدین(1410)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: موسسة المعارف الاسلامیه.
  • ـــــــــــــــــــــ(1423)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: گنج‌عرفان.
  • عاملی، محمد(1418)، الدروس الشرعیة، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • فاضل هندی، محمدبن حسن(1424)، کشف اللثام عن قواعد الاحکام، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  • فیروز آبادی، مجدالدین(1416)، قاموس المحیط، بیروت: موسسة الرسالة.
  • فیض کاشانی، محمد‌بن حسن(1419)، تفسیر صافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • کاشف الغطاء، جعربن حمزه(1420)، شرح القواعد، چ4، نجف: موسسه کاشف الغطاء.
  • کرطانی، مجید صالح ابراهیم(1429)، الرشوة و احکامها فی‌الفقه الاسلامی، بغداد: مرکز البحوث‌ و الدراسا‌ت‌ الاسلامیه‌.
  • گلپایگانی، محمد رضا(1401)، کتاب القضا، تقریر سید علی حسینی میلانی، قم: خیام.
  • مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الانوار، بیروت: الوفا.
  • محقق کرکی، علی(1981)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، بیروت: دار احیاء تراث العربی.
  • محمدی گیلانی، محمد(1362)، قضا و قضاوت در اسلام، تهران: المهدی.
  • معین، محمد(1388)، فرهنگ معین، تهران: زرین.
  • مقدس اردبیلی، احمد(1417)، مجمع الفائدة و البرهان، قم: موسسه النشرالاسلامی.
  • مقدسی، عبدالله(1408)، الکافی فی‌الفقه، بیروت: مکتبه الاسلامیه.
  • منتظری، حسینعلی(1423)، دراسات فی المکاسب المحرمه، قم: سرابی.
  • موسوی اردبیلی، عبدالکریم(1381)، فقه القضاء، چ2، قم: موسسه النشر لجامعه المفید.
  • موسوی خویی، سیدابوالقاسم(1422)، مبانی تکملة المنهاج، قم: موسسه آثار الامام خویی
  • موسوی خمینی، سید روح الله(1369)، تحریر الوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی،
  • میرمحمدصادقی، حسین(1387)، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران: نشر میزان.
  • نجفی، محمد حسن(1981)، جواهر الکلام، بیروت: دار الاحیاء‌التراث العربی.
  • نجم آبادی، میرزا ابوالفضل(1421)، کتاب القضا، قم: موسسه معارف اسلامی.
  • نراقی، احمدبن محمدمهدی(1415)، مستند الشیعه، قم: موسسه آل البیتD لاحیاء التراث،
  • هندی، علاءالدین(1413)، کنز العمال، بیروت: موسسة الرسالة.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار