بررسی فقهی دفاع و حضور مستشاری ایران در منطقۀ غرب آسیا (با تأکید بر سوریه و عراق)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه معارف اسلامی دانشگاه نوشیروانی بابل، بابل، ایران(نویسنده مسئول)

2 دانش آموخته سطح ۳ حقوق کیفری و جرم‌شناسی مجتمع فقه، حقوق و قضای اسلامی حوزه علمیه قم، قم، ایران.

چکیده

یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین حوادثی که در دهۀ گذشته در غرب آسیا واقع شد، حادثۀ جنگ کشورهای محور مقاومت با تکفیری‌ها و در رأس آن‎ها داعش بود. جمهوری اسلامی ایران با شناختن موقعیت و با حضور در لحظۀ مناسب و مؤثر خود، مانع از پیشبرد اهداف گروه‌های صهیونیستی-آمریکایی شد. سؤال اصلی در این پژوهش آن است که حضور مستشاری جمهوری اسلامی ایران در این جنگ‌ها از نظر فقهی چه حکمی دارد؟ از آنجایی که حضور مستشاری، ارتباط تنگاتنگی با جهاد دفاعی دارد، به واکاویِ مسئلۀ جهاد دفاعی خواهیم پرداخت و همین‏طور برخی از مهم‌ترین ادلۀ فقهی وجوب جهاد دفاعی را بررسی خواهیم کرد تا مشروعیت فقهی حضور مستشاری، به‌نحو مستدلّ و متقن، ارزیابی و منقّح گردد. فرضیه موجود در این مقاله عبارت است از آنکه: حضور مستشاری، ذیل جهاد دفاعی قرار می‌گیرد لذا حکمِ وجوبِ جهاد دفاعی، بر آن جاری خواهد بود. مشروعیت فقهیِ حضور مستشاری، با استناد به دلائلی از جمله: وجوب جهاد دفاعی برای حفظ کیان مسلمین، وظیفۀ دینیِ خصم با ظالم و معاونت مظلوم، حفظ امنیت ملی، عمق راهبردی در منطقه و حفظ مقدسات در کشورهای سوریه و عراق، لازم و ضروری است. سیاست جمهوری اسلامی ایران در رابطه با حضور مستشاری در منطقه، مشعرِ آن است که شیوۀ حکمرانیِ حکومت شیعی بر پایۀ فقه پویا، صبغۀ بین‌المللی خواهد داشت و بر اساس شاخص‌های فقهی، مسائل سیاسی جهان اسلام و همین‏طور حقوق بشر را دنبال خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Examination of Defense and Iran’s Advisory Presence in the West Asia Region (With Emphasis on Syria and Iraq)

نویسندگان [English]

  • Hassan Mohseni 1
  • mohammad barari 2
1 Lecturer in the Department of Islamic Studies, Noshirvani University of Babol, Babol, Iran(Corresponding Author)
2 Graduated from Level 3 of Criminal Law and Criminology, Islamic Jurisprudence, Law and Jurisprudence Complex, Qom Seminary, Qom, Iran
چکیده [English]

   One of the most significant events in West Asia in the past decade has been the war between the axis of resistance and the takfīrī groups, led by ISIS. The Islamic Republic of Iran, recognizing the situation and acting decisively, prevented the advancement of Zionist-American objectives. The central question of this research is: What is the fiqhī (jurisprudential) ruling on Iran’s advisory presence in these conflicts? Given the close relationship between advisory presence and jihād difāʿī (defensive jihād), this study examines the issue of jihād difāʿī, exploring key fiqhī arguments for its obligatoriness to assess and clarify the fiqhī legitimacy of the advisory presence. The hypothesis is that the advisory presence falls under jihād difāʿī, thus, the ruling of obligatoriness applies. The fiqhī legitimacy of the advisory presence is justified by arguments including the obligation of jihād difāʿī to protect the Muslim community (kiyān al-muslimīn), the religious duty to oppose the oppressor and aid the oppressed, safeguarding national security, strategic depth in the region, and protecting holy sites in Syria and Iraq. Iran’s policy regarding its advisory presence indicates that the governance of the Shiʿi state, based on dynamic fiqh, has an international dimension, addressing political issues in the Islamic world and human rights based on fiqhī indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advisory presence
  • Proxy war
  • Jihād Difāʿī (Defensive Jihād)
  • National Security
  • Global arrogance
ابن‎بابویه، محمد بن علی. (1362). الخصال. قم: نشر جامعه مدرسین.
ازهری، محمد بن احمد. (1421). تهذیب اللغه. بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
آمدی، عبدالواحد بن محمد. (1410). غرر الحکم و درر الکلم (سیدمهدی رجایی، محقق). دارالکتب الاسلامیه.
بازرگان، ابوالفضل. (1399). ابعاد سیاسی امنیتی حمایت از سوریه در سیاست خارجی ج. ا ایران. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‎المللی، 9 (4).
بستانی، فواد افرام. (1375). فرهنگ ابجدی. تهران: نشر اسلامی.
تقی‎زاده اکبری، علی. (1385). روش فرماندهی پیامبر اعظم (ص). مجله حصون، (9).
خامنه‌ای، سیدعلی. (1398). رساله آموزشی1 احکام عبادات. تهران: نشر فقه روز.
خمینی، سید روح‎الله. (1389). صحیفه نور (چاپ پنجم). تهران: نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
رضازاده، حسین، و امین‏زاده، الهام. (1398). مصونیت مستشاران نظامی ایران در عراق و سوریه. مطالعات حقوق عمومی، 49 (3)، 676.
زمانی، مسعود. مشروعیت مداخله نظامی کشور ثالث بر اساس دعوت کشور میزبان. پژوهش حقوق عمومی، 18 (54).
سعیدی، مجید. (1397). مشروعیت یا عدم مشروعیت حضور نیروهای خارجی در سوریه در پرتو اصول حقوق بین‌الملل. چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران. دانشگاه تهران.
شهید ثانی، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام (مؤسسه المعارف الاسلامیه، محقق). مؤسسه المعارف الاسلامیه.
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1400). النهایه. بیروت: نشر دار الکتاب العربی.
قریشی، سیدحسین. (1388). جهاد و دفاع از دیدگاه میرزای قمی با مقایسه آرای فقهی امام خمینی. حضور، (70).
محقق ثانی. (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: نشر مؤسسه آل البیت (ع).
نجفی جواهری، محمدحسن. (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (عباس قوچانی، محقق) (چاپ هفتم). دار إحیاء التراث العربی.
نظامی‌پور، قدیر. (1395). ارزیابی چگونگی راهبرد نوین مستشاری ایران در مقابله با گروه‌های تکفیری در سوریه. فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی امنیتی دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، 5 (18).
نهج البلاغه (علی فیض الاسلام اصفهانی، مترجم). (1368ش). نهج البلاغه. سازمان چاپ و انتشارات فقیه.