مبانی فقهی و حقوقی سیاست کیفری در برابر جرایم مالیاتی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشتۀ حقوق جزا و جرم‌شناسی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 استاد تمام گروه حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.

3 استادیار دانشکدۀ فقه و حقوق و مدیر گروه فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.

چکیده

یکی از مؤثرترین شیوه‌ها برای مبارزه با جرایم شایع مالیاتی، تبیین منطقی و قانع‌کنندۀ مبانی مشروعیت‌بخش سیاست‌ کیفری در قبال این جرایم است تا مردم متقاعد شوند که دولت بر اساس اصول و مبانی حقوقی و دینی، حق دارد، در مقابل مرتکبان جرایم مالیاتی، متوسل به انواع سیاست کیفری شود؛ لذا شهروندان تصور نکنند که حکومت با حربۀ سیاست‌های کیفری، بخشی از دارایی آن‌ها را به‌ناحق و با سوءاستفاده از زور تملّک و تصاحب می‌کند. در این تحقیق، مبانی مشروعیت‌بخش سیاست کیفری در برابر جرایم مالیاتی، بر اساس منابع فقهی و حقوقی، بررسی می‌شود و به این سؤال پاسخ داده می‌شود که بر اساس کدام ادله، شهروندان ملزم‏اند بخشی از درآمد خود را در قالب مالیات به دولت بپردازند. هدف از تحقیق، پیشگیری جرایم مالیاتی از طریق اقناع شهروندان به مشروعیت و اعتبار دینی این سیاست‌ها و فرمان‌پذیری از آن‌ها است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که سیاست‌ کیفری در مبارزه با جرایم مالیاتی بر مبانی متعدد و محکمی استوار است که مشروعیت و حقانیت اتخاذ این نوع سیاست را در مقابل جرایم مالیاتی به‌خوبی اثبات می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fiqhī and Legal Foundations of Criminal Policy Against Tax Crimes

نویسندگان [English]

  • Abdulwahab Karimi 1
  • Mohsen Malekafzali Ardakani 2
  • Gholamreza Peyvandi 3
1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Higher Education Complex for Islamic Humanities, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Full Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Sciences, Higher Education Complex for Islamic Humanities, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of Fiqh and Law, Research Institute for Islamic Culture and Thought, Qom, Iran.
چکیده [English]

One of the most effective methods for combating prevalent tax crimes is the logical and convincing explication of the foundations that legitimize criminal policy in response to these crimes, so that people become persuaded that the government, based on legal and religious principles, has the right to resort to various forms of criminal policy against perpetrators of tax crimes; thus, citizens should not imagine that the government, through the weapon of criminal policies, unjustly appropriates and seizes a portion of their assets by abusing force. In this research, the foundations that legitimize criminal policy against tax crimes are examined based on fiqhī and legal sources, and it addresses the question of which evidence obligates citizens to pay a portion of their income to the government in the form of taxes. The aim of the research is to prevent tax crimes by convincing citizens of the legitimacy and religious validity of these policies and encouraging obedience to them. The findings of the research indicate that criminal policy in combating tax crimes is founded on multiple and robust bases that effectively prove the legitimacy and righteousness of adopting this type of policy in response to tax crimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • foundations
  • criminal policy
  • tax crimes
  • legitimacy
  • social justice
اردبیلی، محمدعلی. (۱۳۹۷). کلیات حقوق جزا. تهران: نشر میزان.
اشتریان، کیومرث. (۱۳۸۱). روش سیاست‌گذاری فرهنگی. تهران: کتاب آشنا.
بابایى، احمدعلى. (۱۳۸۲). برگزیدۀ تفسیر نمونه (ج. ۵، چاپ سیزدهم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
پناهی، محمدقاسم و طهماسبی بلداجی، محمد. (۱۳۸۹). راهنماى کاربردى-عملیاتی مالیات برارزش افزوده و تکالیف قانونی مودیان (ج. ۱). [بی‌جا]: سازمان امور مالیاتی کشور، دفتر طرح مالیات بر ارزش افزوده.
حکیمی، محمد. (۱۳۸۰). امام علی (ع) عدل و تعادل (ج. ۱). قم: انتشارات دلیل ما.
دلماس مارتی، مری. (۱۳۹۵). نظام‌های بزرگ سیاست جنایی (علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، برگردان). تهران: نشر میزان.
دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۹۰). لغت‌نامه، فرهنگ متوسط دهخدا (چاپ دوم، ج. ۲، زیر نظر سیدجعفر شهیدی، به‌کوشش غلام‌رضا ستوده و ایرج مهرکی و اکرم سلطانی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی، محمدحسین. (۱۳۷۴). ترجمه تفسیر المیزان (چاپ پنجم، ج. ۱، سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ترجمه). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عزیزی، سعید. (۱۳۹۰). بررسی ارتباط بین مالیات‌های اسلامی و مالیات جدید. در مجموعه مقالات سومین همایش مالیات اسلامی همگرایی مالیات‌های اسلامی و مالیات‌های موجود و جدید. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
علی‌آبادی، عبدالحسین. (۱۳۸۵). حقوق جنایی (چاپ سوم، ج. ۲). تهران: انتشارات فردوسی.
کبیری، سهیل و شفیعی خورشیدی، علی‌اصغر. (۱۴۰۰). اخلال در نظام اقتصادی کشور (چاپ دوم). تهران: انتشارات مجد.
لازرژ، کریستین. (۱۳۹۶). درآمدی بر سیاست جنایی (چاپ ششم، علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، ترجمه). تهران: نشر میزان.
مطهری، مرتضی. (۱۳۸۱). اسلام و نیازهای زمان (چاپ سیزدهم، ج. ۲). تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۹۳). بیست گفتار (چاپ چهل‌ودوم). تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (۱۳۸۰). نظری به نظام اقتصادی اسلام (چاپ دهم). تهران: انتشارات صدرا.
ابن‌بابویه، محمدبن علی. (۱۴۱۳ق). من لایحضره الفقیه (ج. ۲). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابوعامر، محمدزکی. (۱۹۹۶م). قانون العقوبات القسم العام. اسکندریه: دارالجامعه الجدیده للنشر.
صدر، محمدباقر. (۱۴۱۷ق). اقتصادنا. قم: مکتب الاعلام اسلامی مرکز النشر.
سبزواری، سیدعبدالاعلی. (۱۴۱۳ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: مؤسسۀ المنار.
طباطبایی یزدی، محمدکاظم. (۱۴۱۹ق). العروة الوثقی فیما تعم البلوی (المحشی) (ج. ۲). قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمدبن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الاحکام (چاپ چهارم، ج. ۴). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسی، محمدبن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الامامیة (چاپ سوم، ج. ۲). تهران: المکتبة.
علامه حلّی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعة فی‌الاحکام الشریعة (چاپ دوم، ج. ۲). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
القرشی، یحیی ابن آدم. (۱۹۸۷م). کتاب الخراج. بیروت: دارالشروق.
کلینی، محمدبن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ چهارم، ج. ۳). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
کلینی، محمدبن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ چهارم، ج. ۴). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
محدث نورى، میرزا حسین‌. (۱۴۰۸ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل (ج. ۱۷). لبنان: مؤسسۀ آل البیت (ع).
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (۱۴۰۳ق). بحار الانوار (چاپ دوم، ج. ۷۵). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۲۴ق). کتاب النکاح (ج. ۱). قم: انتشارات مدرسۀ امام علی ابن طالب (ع).
اکبری، نعمت‌الله و دیگران. (۱۳۹۶). بررسی و تحلیل اثر سیاست‌های مالیاتی بر رشد شهرنشینی در اقتصاد ایران. مجلۀ اقتصاد شهری، دورۀ ۲، (۱).
امین خاکی، علی‌رضا. (۱۳۹۱). آسیب‌شناسی تحقق درآمدهای مالیاتی با رویکردی بر جرم فرار مالیاتی. فصلنامۀ علمی ترویجی کارآگاه، دورۀ ۲، (۲۱).
بهفر، حمزه و شیخ‌الاسلامی، عباس. (۱۳۹۷). آثار تعدد و تکرار جرم در جرایم مالیاتی. فصلنامۀ جستارهای حقوق عمومی، سال دوم، (۴).
حاجی ده‌آبادی، محمدعلی. (۱۳۹۹). از بحران کرونا تا بحران سیاست جنایی. حقوق اسلامی، سال هفدهم، (۶۴).
دانایی‌فرد، حسن. (۱۳۹۱). ردای خدمت یا خدعت قدرت؟ چالش‌های فراروی فرایند سیاست‌گذاری ملی. ماهنامۀ سورۀ اندیشه، (۶۰ و ۶۱).
شمشیری، تورج. (۱۳۹۹). بررسی علل و عوامل ارتکاب جرم در نظام مالیاتی و جلوگیری از آن در رویکرد نظام کیفری ایران. مجلۀ پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، سال دوم، (۱۴).
غمامی، محمدمهدی و محبی‌کیا، حمیدرضا. (۱۴۰۰). عدالت و مالیات بر کالاهای لوکس؛ مطالعۀ موردی خانه‌های خالی و خودروهای لوکس. دوفصلنامۀ علمی حقوق بشر و شهروندی، شمارۀ پیاپی ۱۱، سال ششم، (۱).
مخلصی، عباس. (۱۳۷۴). وجوه شرعیه و مالیات. مجلۀ فقه، (۳).
منصورآبادی، عباس و ریاحی، جواد. (۱۳۹۱). مفهوم‌شناسی مبانی در پژوهش‌های حقوقی. مجلۀ پژوهش‌های حقوقی، (۲۲).
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. (۱۳۹۱). تقریرات درس مباحثی در علوم جنایی (جزوۀ درسی، ویراست هفتم، به‌کوشش شهرام ابراهیمی).
مقدسی، محمدباقر. (۱۳۹۰). عوام‌گرایی کیفری و جلوه‌های آن در سیاست کیفری ایران. (رسالۀ دکتری). تهران، دانشگاه تربیت مدرس.