بررسی قاعدۀ حل تعارض فرزندخواندگی در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار دانشگاه پیام نور، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران(نویسنده مسئول).

3 دانشجوی دکتری حقوق بین‎الملل، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

سرپرستی فرزند دیگری یا فرزندخواندگی از دیرباز در جوامع مختلف وجود داشته است. برای پذیرش این موضوع به‎عنوان نهاد حقوقی سرپرستی، ابتدا وضعیت حقوقی فرزندخوانده در ایران و اسناد بین‌المللی، به‌ویژه کنوانسیون حقوق کودک، بررسی شده است. راجع به فرزندخواندگی، کنوانسیون‌های بین‌المللی متعددی به تصویب رسیده که همه با هدف رعایت مصلحت و حمایت از این دسته از کودکان تدوین شده‎اند. قانون‏گذار ایران، نگرش خود راجع به فرزندخواندگی را تا حدودی تغییر داده و در مسیر اولویت‏بخشی به مصالح کودکان گام برداشته است. با این وصف، پژوهش حاضر به‎دنبال پاسخگویی به این پرسش‌هاست که نهاد سرپرستی و فرزندخواندگی تا چه حد مورد قبول واقع شده است؟ دیدگاه کشورهای جهان در مورد وضعیت حقوقی فرزندخوانده چیست؟ در فرض پذیرش این نهاد حقوقی، چه قانونی بر رابطۀ حقوقی اشخاصی که در کشور دیگر به‎عنوان تبعۀ بیگانه محسوب شده و تقاضای فرزندخواندگی می‌نمایند، حاکم است؟ در این مقاله، قوانین داخلی و مقررات بین‌المللی مقایسه شده است. ضمن پذیرش اصل موضوع، پاره‌ای آثار حقوقی را بر آن مترتب می‌دانند. با تقاضای فرزندخواندگی توسط اتباع خارجی در کشور دیگر یا اثر حقوقی ناشی از آن و پیدایش تعارض قوانین به‎لحاظ وجود عنصر خارجی و تفاوت در تابعیت فرزندخوانده و فرزندپذیرنده، علی‌القاعده دادگاه مقر دعوا با رجوع به قواعد حل تعارض، قانون صالح را اعمال خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Studying the Rule for Resolving Adoption Conflicts in Iranian Law and International Documents

نویسندگان [English]

  • Ahmad Fadavi 1
  • Mohammad Laelalizadeh 2
  • Muhammad Reza Taqavi 3
1 Assistant Professor, Department of Law, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Political Science, Payame Noor University, Tehran, Iran(Corresponding Author).
3 PhD Student in International Law, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

   Guardianship and adoption have long been established practices in various societies. This study begins by examining the legal status of adopted children in Iran and international documents, particularly the Convention on the Rights of the Child (CRC). Numerous international conventions concerning adoption have been ratified, all aimed at ensuring the best interests and protection of these vulnerable children. The Iranian legislator has somewhat shifted its perspective on adoption, taking steps to prioritize the welfare of children.In the event that this legal institution is accepted, what law governs the legal relationship of individuals who are considered foreign nationals in another country and seek to apply for adoption? This article compares domestic laws with international regulations while acknowledging the fundamental principles involved and identifies several legal implications that arise from this matter. When a foreign national applies for adoption in another country, the legal effects stemming from this application can create conflicts of law due to the presence of foreign elements and the differences in the nationality of the adopted child and the adopting parent. Generally, the court where the case is filed will apply the relevant conflict-of-laws rules to determine the appropriate governing law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adoption
  • Guardianship
  • Adopting Parent
  • Conflict of Laws
  • Child Rights

مراجع

ارفع‎نیا، بهشید؛ و جرفی، هادی. (۱۳۹۴). وضعیت حقوقی فرزندخواندگی در حقوق ایران، مقررات بین‌المللی و تعارض قوانین. تحقیقات حقوقی بین‌المللی، ۲۸ (۳۲-۴۵).
آذربایجانی، مسعود. (۱۳۸۱). نقدی بر کنوانسیون حقوق کودک. مطالعات راهبردی زنان، ۱۶ (۲۲-۳۴).
پاکزاد، مهرداد؛ عالم زاده، محمد؛ و مهدی پور، محمد. (۱۴۰۱). تعارض قوانین در فرزندخواندگی در حقوق ایران و فرانسه. خانواده‎پژوهی، ۷۱ (۴۱۱-۴۲۱).
توسلی نائینی، منوچهر. (۱۳۸۹). فرزندخواندگی در کنوانسیون حقوق کودک ۱۹۸۹ و مقایسۀ آن با حقوق ایران. فصلنامۀ حقوق، ۳۹ (۴).
توسلی نائینی، منوچهر. (۱۳۹۹). مطالعۀ تطبیقی فرزندخواندگی بین‌المللی در حقوق ایران، فرانسه و آلمان. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ۷ (۱) , ۲۷-۵۸.
خمینی، سید روح‌الله. (۱۳۸۲). استفتائات امام خمینی (ره) (جلد سوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
شریعتی‏نسب، صادق. (۱۳۹۰). فرزندخواندگی. تهران: انتشارات شهر دانش.
صفایی، حسین؛ و امامی، اسدالله. (۱۳۷۴). حقوق مدنی – خانواده (جلد دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی، سید محمدحسین. (۱۳۹۹). تفسیر المیزان (جلد ۴) (ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فدوی، سلیمان. (۱۳۸۴). تعارض قوانین در فرزندخواندگی. ماهنامۀ کانون وکلا، ۵۶ (۱۲-۲۳).
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۵). حقوق مدنی – خانواده (جلد دوم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
الماسی، نجادعلی. (۱۳۹۶). تعارض قوانین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
متولی، محمد. (۱۳۷۹). قانون حاکم بر فرزندخواندگی از نظر مقررات داخلی و حقوق بین‌الملل خصوصی ایران. مجلۀ تحقیقات حقوقی، ۱۷۰.
مطهری، مرتضی. (۱۳۸۹). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
موسوی، سید فضل‌الله؛ و موسوی، سید مهدی. (۱۳۸۸). قواعد حل تعارض مربوط به کودکان در حقوق انگلیس. مجلۀ تحقیقات حقوقی، ۵۰.
نصیری، مرتضی. (۱۳۷۰). حقوق چند ملیتی. تهران: نشر دانش امروز.
Bartholet, E. (1999). Taking adoption seriously: Radical revolution or modest revisionism. The Future of Children, 9(1), 162–175.
Duraković, A. (2023). Challenges of international adoption in Bosnia and Herzegovina. Medicine, Law & Society, 16(2), 147–161.
Garcia, C. (2023). Intercountry adoption fraud: How poorly implemented legislation effects countries, children, and parents. California Western International Law Journal, 53(2), 11–44.
Howe, R. (1983). Adoption practice, issues, and laws 1958–1983. Family Law Quarterly, 17(2), 173–197.
Long, J. (2023). Children’s adoption in ECtHR case law: Opportunities or threats for Italy? [pre-publication]. European Review of Private Law, 31.
Mignot, J. F. (2017). Full adoption in England and Wales and France: A comparative history of law and practice (1926–2015). Adoption & Fostering, 41(2), 142–158.
Shannon, G., Horgan, R., Keehan, G., & Daly, C. (2013). Adoption: Law and practice under the revised European Convention on the adoption of children.2 Strasbourg: Council of Europe.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار