واکاوی تعزیر در محرمات شرعی و نقض مقررات حکومتی

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

10.22034/fvh.2021.10611.1348

چکیده

حدود و قلمروی «تعزیر» به عنوان عمده‌ترین مجازات در قوانین و مقررات که کاربرد بیشتری دارد، باید به صورت دقیق مشخص باشد. در قانون مجازات اسلامی(1392) تعزیرات از حیث موجب آن به «تعزیر منصوص شرعی» و «تعزیر به جهت ارتکاب محرمات شرعی و نقض مقررات حکومتی» تقسیم شده است. هدف از این پژوهش، تبیین تفاوت تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی و نقض مقررات حکومتی است؛ تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی در قلمرو تعزیرات و حق‌اللهی بودن یا حق‌الناسی بودن آن، و همچنین در شمول اجرای قاعده درأ با هم متفاوت هستند. با دقت در مبانی فقهی و کلمات فقها چنین برداشت می‌شود که تعزیر به خاطر نقض مقررات حکومتی به منظور حفظ مصالح و نظم عمومی و سالم سازی روابط اجتماعی از گستره بیشتری نسبت به تعزیر در ارتکاب محرمات شرعی دارد. از خصایص این تعزیر قراردادی بودن، اجتماع محور بودن و همچنین بازدارندگی عام نسبت به تعزیر در ارتکاب محرمات دارد. قواعد کاربردی مانند اصل فردی کردن مجازات‌ها، تناسب جرم و مجازات و شمول «قاعده درأ» می‌تواند در این بخش از تعزیرات حکومتی هم جاری شود. در نتیجه مفهوم و قلمرو تعزیرات با تقسیم بندی که قانونگذار ارائه کرده باید مشخص شود تا احکامی که بر آن‌ها مترتب است، آشکار شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of ta'zir in sharia prohibitions and violation of government regulations

نویسندگان [English]

  • عبدرالرضا asghari 1
  • Hossein Ebrahimzadeh 2
1 Assistant Professor of the Department of Law, Razavi University of Islamic Sciences
2 PhD student in criminal law and criminology, Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

Ta'zir, as the main punishment in the laws and regulations that have more application, must be clearly defined its limits and territory. In terms of its cause, ta'zاتr is divided into shar'i prescribed ta'zir and ta'zir for committing shari'ah prohibitions and violating government regulations in the Islamic Penal Code 9213. The purpose of this study is to explain the difference between ta'zیرr in committing shari'ah prohibitions and violating government regulations. Ta'zیرr in committing shari'ah prohibitions in the realm of ta'zاتr and whether it is a divine right or a human right. Its public status is due to the violation of the rights of society and disturbance of public order, and they also differ in the implementation of the rule of law. It is carefully understood in the jurisprudential principles and words of the jurists that ta'zir for violating government regulations in order to maintain public interests and public health and sanitize social relations is more extensive than ta'zir in committing religious prohibitions and the characteristics of this contractual ta'zir Being community-oriented means that ta'zir is related to the centrality of society and public order, and also has a general deterrent to ta'zir in committing taboos. Practical rules such as the principle of individualization of punishments, the proportionality of crime and punishment, and the inclusion of the rule of law can also apply to this part of government sanctions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ta'zir
  • Shari'a prohibitions
  • government ta'zir
  • Shari'a provisions
  • ابن شعبه حرانى، حسن بن على(1404)، تحف العقول، چ2، قم: جامعه مدرسین.
  • ابن منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین محمد بن مکرم(1414)، لسان العرب، چ3، بیروت:دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع/ دار صادر.
  • اردبیلی، احمد(1416)، مجمع الفائده و البرهان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  • آخوندی، محمود(1368)، آیین دادرسی کیفری، تهران: [بی‌نا].
  • برهانی، محسن و مریم نادری‌فرد(1394)، «تعزیرات منصوص شرعی؛ مفهوم فقهی و مصادیق قانونی»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، ش10.
  • جزرى، ابن اثیر، مبارک بن محمد(بی‌تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
  • جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق،چ1، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  • جمعی از مولفان(بی‌تا)، مجله فقه اهل بیتD، چ1، قم: موسسه المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیتD.
  • حرّ عاملی، محمدبن حسن(1409)، تفصیل وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه، چ1، قم: موسسه آل البیتD.
  • حلبی، حمزه بن علی(1417)، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، چ1، قم: موسسه امام صادقG.
  • حلّی، ابن ادریس(1408)، السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • خالقی، علی(1390)، آیین دادرسی کیفری، چ9، تهران: انتشارات شهر دانش.
  • راغب اصفهانی، محمدحسین(1429)، مفردات الفاظ القرآن، چ4، قم: انتشارات طلیعه نور.
  • زجاجی، حمیدرضا و محمود مالمیر(1398)، «مطالعه تعزیرات منصوص شرعی در فقه و حقوق کیفری ایران»، فصلنامه پزوهش حقوق کیفری، ش27.
  • زراعت، عباس(1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، چ1، تهران: انتشارات جنگل.
  • ساداتی، سیدمحمدمهدی(1395)، «شرایط اعمال قاعده درأ در فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش14.
  • سلطانی، عباسعلی و همکاران(1400)، «بررسی احکام مغایر نظم عمومی درفقه»، اصول و فقه، ش124.
  • شمس ناتری، محمدابراهیم و همکاران(1392)، قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، چ1، تهران: نشر میزان.
  • شیری، عباس(1399)، «حاکمیت اصل قانونی بودن مجازات در تعزیرات منصوص شرعی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 90.
  • صادقی، محمدهادی(1394)، جرایم علیه اشخاص، چ21، تهران: نشر میزان.
  • طباطبایى حائرى، سید على(بی‌تا)، ریاض المسائل(ط-القدیمة)، چ1، قم: مؤسسه آل البیتD.
  • طوسی، محمدبن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثر الجعفریه.
  • عاملی، محمد بن مکی(بی‌تا)، القواعد و الفوائد، چ1، قم: کتابفروشی مفید.
  • فاخری، نریمان و حسام عباسی(1390)، «بررسی مبانی جرم انگاری جرایم مانع در حوزه حقوق کیفری ایران»، مجله حقوقی عدالت آراء، ش 15 و 16.
  • فیض کاشانی، مرتضی(1401)، مفاتیح الشرائع، چ1، قم: انتشارات مهدی رجایی.
  • گلدوزیان، ایرج(1396)، محشای قانون مجازات اسلامی، چ7، تهران: انتشارات مجد
  • مجلسی اصفهانی، محمد تقی(1406)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چ2، قم: موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.
  • محقق حلّى، نجم‌الدین، جعفر بن حسن(1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • محقق داماد، سیدمصطفی(1406)، قواعد فقه، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  • مصدق، محمد(1396)، آیین دادرسی کیفری، چ7، تهران: انتشارات جنگل جاودانه.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1425)، تعزیرو گستره آن، چ1، قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی طالبG.
  • موسوی بجنوردی، سید محمد(1401)، قواعد فقهیه، چ3، تهران: موسسه عروج.
  • موسوی خمینی، سید روح الله(بی‌تا)، تحریر الوسیله، چ1، قم: موسسه مطبوعاتی دارالعلم.
  • موسوى خویى، سید ابو القاسم(1410)، تکملة المنهاج، چ 28، قم: نشر مدینة العلم.
  • نجفی، محمدحسن(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • واسطى زبیدى، سید محمد مرتضى حسینى(1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، چ1، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  • وبگاه نشست‌های قضایی: neshast.org
  • الهام، غلامحسین و محسن برهانی(1393)، درآمدی بر حقوق جزای عمومی(واکنش در برابرجرم)، چ2، تهران: نشر میزان.

یوسفیان، نعمت الله(بی‌تا)، احکام حقوقی اسلام، چ1، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.