بازپژوهی ماهیت فقهی و حقوقیِ «استخدام دولتی» در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق و الهیات دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه گلستان

10.22034/fvh.2022.11319.1400

چکیده

یکی از مباحثی که معمولاً در ابتدای بحث از حقوق استخدامی مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته است بحث از «ماهیت حقوقی استخدام دولتی» است. برخی از آن‌ها، رابطه مستخدم با دولت را رابطه­ای «قراردادی» و برخی آن را رابطه­ای مبتنی بر «ایقاع اداری» و بسیاری نیز آن را رابطه­ای مبتنی بر «قانون» دانسته و برای اثبات مدعای خود، ادله متفاوتی ارائه کرده‌اند. این تحقیق با روش تحلیلی و استنادی در پی بازشناسی نظریات مختلف پیرامون ماهیت فقهی و حقوقی استخدام دولتی در نظام حقوقی ایران است. به نظر می­رسد به دلیل مأموریت­های متنوع دستگاه­های اجرایی، نمی­توان از یک ماهیت واحد در توجیه روابط استخدامی بهره برد. بر این اساس، استخدام رسمی و حالت امریه یک ایقاع اداری است؛ استخدام پیمانی، استخدام بر اساس قانون کار و استخدام بازنشستگان متخصص، یک قرارداد اداریِ اجاره اشخاص است و استخدام ساعتی و کار معین، یک قرارداد خصوصیِ اجاره اشخاص محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reinvestigation of legal nature of Public service in Iran

نویسنده [English]

  • hadi hajzadeh
Department of Law and Theology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Golestan University
چکیده [English]

One of the subjects that are usually discussed by the lawyers at the beginning of the public employment issue is discussion about "legal nature of public service" and in this area, has been a lengthy discussion between lawyers of Administrative law. Accordingly, some of the lawyers, introduce the relationship between employee and government as a "contract" and others introduce it as a "unilateral legal act" and many of them introduce it as a relationship based on "law".
The findings of this study show that due to the various missions of the executive bodies, it is not possible to use a single nature in justifying employment relationships. Accordingly, formal employment and command status is an administrative unilateral legal act; Contract employment, employment under the labor law, and employment of specialized retirees is an administrative contract for the rent of persons, and part-time employment is a private contract for the rent of persons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Employment
  • employee
  • contract
  • unilateral legal act
  • law
  • ابوالحمد، عبدالحمید(1376)، حقوق اداری ایران، تهران: انتشارات توس.
  • امامی، محمد، استوارسنگری، کوروش(1390)، حقوق اداری، تهران: نشر میزان.
  • انصاری، ولی الله،(1387)، حقوق قراردادهای اداری، تهران: نشر حقوقدان.
  • بابایی مهر، علی(1395)، حقوق اداری 2(استخدام کشوری)، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  • بیگلویی، آیدا و علی فقیه حبیبی(مهر 1399) چالش­های استخدامی کارگران بخش عمومی و دولتی مشمول تبصره ماده(32) قانون مدیریت خدمات کشوری، مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، س2، ش 15.
  • جعفری لنگرودی، محمد جعفر(بی­تا)، تاریخ حقوق ایران، تهران: کانون معرفت.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1390) فلسفه حقوق مدنی، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  • رشیدی خرم­آبادیان، رضوان(1391)، بررسی تطبیقی استخدام در قانون استخدام کشوری با قانون مدیریت خدمات کشوری، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
  • رضایی­زاده، محمد جواد(1385) حقوق اداری 1، تهران: نشر میزان.
  • رنجبری، ابوالفضل(1389) حقوق کار، تهران: مجد.
  • ــــــــــــــــــــ(1391)، «بررسی وضعیت استخدامی کارگران شاغل در بخش عمومی»، فقه و حقوق اسلامی، س3م، ش5.
  • سعیدی، داوود و محمدرضا کیخا(1398)، «واکاوی فقهی، حقوقی ماهیت احکام انتصاب مدیران حکومتی و آثار مترتب بر آن»، مطالعات حقوقی معاصر، دوره 10، ش18.
  • سنجابی، کریم(1342)، حقوق اداری ایران، تهران: زهره.
  • شعبانی، محمد(1382) انواع مستخدمین کشوری، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
  • طاهری استخرسری، عزت الله(1378)، قرارداد امتیاز و تحولات حقوقی آن، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی.
  • عبداللهی­نژاد، کریم و همکاران(1394)، «واکاوی مبانی فقهی عقد بودن استخدام در سازمانهای دولتی، اندیشه مدیریت راهبردی»، س9، ش2.
  • عراقی، سید عزت الله(1387)، حقوق کار، تهران: سمت.
  • قراملکی، علی مظهر(1384)، «دلایل قرآنی اصل لزوم در عقود»، مقالات و بررسی­ها، ش 77.
  • قمری، محمد(1394) راهکارهای حقوقی کاهش دعاوی استخدامی در دیوان عدالت اداری، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه سمنان.
  • قوامی، سیدصمصام الدین(1394) فقه الاداره، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • کاتوزیان، ناصر(1389)، دوره مقدماتی حقوق مدنی،(اعمال حقوقی؛ قرارداد – ایقاع) تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • ــــــــــــــــ(1385)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(درس‌هایی از عقود معین)، ‌ تهران: کتابخانه گنج دانش.
  • ـــــــــــــــــ(1382)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • مکارم شیرازی، ناصر(1427 ق)، استفتائات جدید، قم: انتشارات مدرسه امام علی ابن ابیطالبG.
  • مؤتمنی طباطبائی، منوچهر(1383)، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت.
  • مولالی، آیت(1393)، قراردادهای اداری(مطالعه تطبیقی بسترها، مبانی، ماهیت و اصول)، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
  • نجابت­خواه، مرتضی و فرهنگ فقیهی لاریجانی(1395)، «تأملی در صلاحیت دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دعاوی ناشی از قراردادهای استخدامی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دورە 46، ش2.
  • نجارزاده هنجنی، مجید(1398)، «ملاک تمییز کارگر از کارمند در نظام حقوقی ایران»، پژوهش‌های حقوق عمومی، ش64.
  • نعمت­اللهی، اسماعیل و رضا، مسعودیان­زاده(1394)، «معیار بازشناسی عقد از ایقاع»، فقه و حقوق اسلامی، ش11، ص325-299.
  • هداوند، مهدی و فرامرز عطریان(1393)، «اصل لزوم در ایقاعات اداری»، فصلنامه حقوق اداری، ش3، ص147-113.